| หน้าแรก
| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป
|
พระราชดำรัสตอบ
ในการเริ่มทำทางรถไฟสายนครราชสีมา
พ.ศ. 2434
- เรามีความยินดีไม่น้อยเลย ที่ได้มาอยู่ ณ ที่นี้ อันเป็นที่จะได้เริ่มลงมือ ทำการก่อสร้างทางรถไฟ ซึ่งเราได้คิดอ่าน
จะทำให้สำเร็จมาช้านานแล้ว
- เราได้รู้สำนึกแน่อยู่ว่า ธรรมดาความเจริญรุ่งเรืองของประชาชน ย่อมอาศัยถนนหนทาง ไปมาหากันเป็นใหญ่เป็นสำคัญ
เมื่อมีหนทางคนจะได้ไปมาได้ง่ายได้ไกลได้เร็วขึ้นเพียงใด ก็เป็นการขยายประชุมชน ให้ไพศาลยิ่งขึ้นเพียงนั้น
บรรดาการค้าขายอันเป็นสมบัติของบ้านเมือง ก็จะรุ่งเรืองวัฒนาขึ้นโดยส่วนหนทางนั้น
เราจึงได้อุตสาหะ คิดจะทำทางรถไฟให้สมกับกำลังบ้านเมือง ก็ได้คิดทำทางรถไฟ ไปเมืองนครราชสีมานี้ก่อน
- ........
พระราชดำรัส
แก่ทหารในการเสด็จพระราชดำเนินศาลายุทธนาธิการ
แลโรงเรียนนายร้อย
นายสิบ พ.ศ. 2435
- ในการที่เราจะมอบธงให้แก่ทหารต่าง ๆ เวลานี้ เราขอกล่าวว่า ธงย่อมถือว่าเป็นยอดสำคัญ สำหรับกองทหารทั้งปวง ในเวลาทำการสงคราม
เป็นประเพณีที่มีสืบมาแต่โบราณ ทั้งในเมืองเราแลประเทศอื่นดังนี้ ......
- เรามีความยินดีที่จะได้กล่าวอีกครั้งหนึ่งว่า ในเวลานี้ เราได้เห็นหมวดแห่งกองทหารบกต่าง ๆ ของเรา ได้มาประชุมพร้อมกัน
แลได้รับธงชัยเฉลิมพลประจำทุกกองแล้ว
ธงชัยเฉลิมพลย่อมนับว่าเป็นยอด เป็นจอมแห่งกองทหารทั้งหลายสืบมาแต่โบราณ
เป็นหน้าที่เป็นพนักงานของทหารกองนั้น ๆ ที่จะต้องระวังรักษาธงนั้นไว้ โดยความเคารพแลความรักเป็นอย่างยิ่ง
เพราะเหตุว่า ธงนั้นย่อมเป็นเครื่องหมายแสดงเกียรติยศของกองทหารนั้น เมื่อเวลาเข้าสู่สงคราม
ทหารทั้งปวงจำเป็นต้องพิทักษ์รักษาธงชัยเฉลิมพลสำหรับกองตัว ยิ่งกว่าชีวิต
เมื่อเป็นดังนั้น ธงชัยเฉลิมพลจึงเป็นเครื่องนำความองอาจแห่งหมู่ทหารทั้งปวง
ให้ต่อสู้ข้าศึกมิได้ย่อหย่อน เมื่อมีความองอาจเช่นนั้น ก็ย่อมเป็นเครื่องชักนำให้ถึงที่มีชัยชนะโดยความกล้าหาญ .....
- อนึ่ง เรามีความยินดีที่ได้เห็นหมวดแห่งกองทหาร ซึ่งได้จัดการเข้าระเบียบแบบอย่างเป็นอันเรียบร้อย
ถึงว่าเป็นกองน้อย ๆ ก็เป็นตัวอย่างแห่งกองใหญ่ ๆ ซึ่งมีอยู่แล้ว แลจะเพิ่มขึ้นอีกสืบไปภายหน้า
ทหารย่อมเป็นสิ่งสำคัญ สำหรับที่จะป้องกันรักษาพระราชอาณาเขต แลเป็นเหตุที่จะให้อำนาจบ้านเมืองกว้างขวางมั่นคงยั่งยืน
ทหารไม่เป็นแต่สำหรับที่จะต่อสู้ในเวลาที่เกิดการศึกสงครามอย่างเดียว
ย่อมเป็นประกันห้ามการศึกสงครามมิให้เกิดได้ด้วย
..... เหตุฉะนี้ กองทหารทั้งปวง จึงเป็นผู้มีความชอบอยู่เนืองนิตย์ เพราะเป็นผู้ที่ทำให้มีความสงบเรียบร้อยแก่บ้านเมือง
เราจึงได้ตั้งใจที่จะคิดอ่าน จัดการอุดหนุนให้กองทหารทั้งปวง มีความเจริญพรักพร้อมมั่นคงยิ่งขึ้นอยู่เสมอ
เพราะฉะนั้น ทหารทั้งปวงจงมีความยินดีเถิดว่า หน้าที่ซึ่งได้รับราชการอยู่บัดนี้
เป็นหน้าที่อันสำคัญยิ่งใหญ่ .....
- .........
พระราชดำรัส
ในการเปิดรถไฟสายเมืองสมุทรปราการ
พ.ศ. 2436
- เรามีความยินดีที่ได้รับหน้าที่อันเป็นที่พึงใจ คือ จะได้เป็นผู้เปิดรถไฟสายนี้ ซึ่งเป็นที่ชอบใจแลปราถนามาช้านานแล้ว .....
เพราะเหตุว่า เป็นรถไฟสายแรก ที่จะได้เปิดในบ้านเมืองของเรา
แล้วยังจะมีสายอื่นต่อ ๆ ไปอีกเป็นอันมากในเร็ว ๆ นี้ .....
- ..... เราได้ยินเข้าหูจากผู้ซึ่งเคยเห็นการมานานว่า บ้านเมืองของเราเดี๋ยวนี้ มีความเจริญเปลี่ยนแปลงไปกว่าแต่ก่อนเป็นอันมาก
..... บ้านเมืองของเราใน 3 ปี ต่อไปข้างหน้า ถ้าไม่มีการที่เป็นข้อขัดขวางรบกวนแล้ว
ท่านทั้งหลายทั้งปวง คงจะได้เห็นการเจริญรุ่งเรืองเร็วขึ้นกว่าที่มีมาแล้วเป็นอันมากนั้นเสียอีก
- .........
พระราชดำรัสตอบ
พระสงฆ์ในเขตแขวงจังหวัดกรุงทวาราวดี
ในการที่ได้เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติมาครบ 25 ปี พ.ศ. 2436
- เมื่อได้ยินคำพระผู้เป็นเจ้าทั้งปวง กล่าวแสดงความยินดีอำนวยพรแก่ข้าพเจ้า ครั้งนี้ เป็นที่ยินดียิ่งนัก ตัวข้าพเจ้าตั้งแต่เกิดมาจำความได้
ก็ได้รู้สึกว่าเป็นผู้ถือพระพุทธศาสนา แลจิตใจเลื่อมใสในพระรัตนตรัยเป็นที่ยิ่ง
ครั้นเมื่อบวชเป็นสามเณร ได้ศึกษาเล่าเรียน ได้ทราบพระปริยัติธรรมคำสั่งสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ก็ยิ่งมีความเลื่อมใสมากขึ้น เพราะเห็นว่าคำสั่งสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
เป็นคำสอนอันประกอบด้วยประโยชน์ดียิ่งแท้ ไม่เป็นคำสอนที่ล่อลวงด้วยเหตุ 2
ประการ คือ ไม่ล่อลวงด้วยจะขู่ให้สะดุ้งตกใจกลัว แลไม่ล่อลวงด้วยจะให้เกิดความโลภ
เมื่อข้าพเจ้าได้ดำรงสิริราชสมบัติแล้ว ก็ตั้งใจทำนุบำรุงพระผู้เป็นเจ้าอยู่เป็นนิจ
..... ข้าพเจ้าอาจปฎิญาณใจได้ว่า ถ้าชีวิตข้าพเจ้ายังอยู่ตราบใด แลข้าพเจ้าคงจะคิดทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาอยู่เป็นนิจ
โดยความเลื่อมใสในพระรัตนตรัย ไม่มีสิ่งอื่นจะยิ่งไปกว่า .....
พระราชดำรัสตอบ
พระบรมวงศานุวงศ์
ผู้แทนรัฐบาลต่างประเทศ แลข้าทูลละอองธุลีพระบาท
ในการที่ทรงสถาปนาสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ
เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ เป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช พ.ศ. 2437
- .........
- ท่านกลาง จาตุรนต์รัศมีน้องที่รักอันดี เป็นผู้ได้แสดงคำอำนวยพรของบรมวงศานุวงศ์ทั้งปวงนั้น
ฉันมีความขอบใจ ..... ฉันมีความเชื่อแน่ว่า ท่านทั้งหลายคงจะเป็นกัลยาณมิตร
แลเป็นผู้จงรักภักดี โดยซื่อตรงต่อพระบรมราชโอรสของฉัน เสมอเหมือนอย่างที่ได้เป็นต่อฉันผู้เป็นบิดา
อนึ่ง เมื่อถึงกาลสมัยในภายหน้านั้น ท่านทั้งหลายคงจะช่วยกันเกื้อกูลแลตักเตือน
เหมือนอย่างที่ได้ประพฤติมาต่อตัวฉันในเวลาขณะใดขณะหนึ่ง ซึ่งจะได้เรียกร้องให้ช่วยกันทำการเพื่อที่จะให้ประชาชนชาวสยาม
ได้มีความสวัสดิภาพแลผาสุกยิ่งขึ้น
- .........
- บรรดาข้าราชการฝ่ายทหารพลเรือนทั้งหลาย ซึ่งเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ ผู้เป็นที่ปรึกษาราชการอันมีศักดิ์ ได้รับฉันทานุมัติมาแสดงคำอำนวยพรนั้น
เรามีความชอบใจด้วย ..... เราต้องรำพึงถึงกิจการบ้านเมืองก่อนสิ่งอื่น ในการที่จะกระทำให้สิริรัตนราไชศวรรย์
เป็นที่มั่นคงแน่นอน ด้วยเป็นข้อสำคัญอันประเทศนี้จะมีสวัสดิภาพเรียบร้อยดี
ก็เพราะเหตุนั้น
- .........
พระราชดำรัส
ในการเปิดรัฐมนตรีสภา
พ.ศ. 2437
- ท่านทั้งหลายได้ฟังพระราชบัญญัติตั้งรัฐมนตรีสภา
ที่อ่านขึ้นแลกับทั้งได้ทราบคำสั่ง ซึ่งได้ตั้งให้เป็นสภานายก อุปนายก รัฐมนตรี
และสภาเลขาธิการ แห่งที่ประชุมอันนี้แล้ว ..... เราอยากจะชี้แจงโดยสังเขปว่าความคิดของเรา
ที่ตั้งพระราชบัญญัตินี้เป็นอย่างไร .....
- ตั้งแต่ปีแรก ๆ ในราชสมบัติของเรานั้น เราได้มีความคิดเห็นว่า ถ้าจะได้มีผู้ประกอบด้วยสติแลปัญญา
ประชุมกันอยู่เป็นอัตราบ้าง สำหรับจะได้ช่วยกันแก้ไขกฎหมายเก่าที่ใช้ไม่ได้แล้ว
แลสำหรับที่จะได้คิดทำกฎหมายใหม่ดังนี้ ก็จะเป็นการดีอยู่ .....
- ..... แลเราเห็นว่าพระบรมชนกาธิราชของเรา แลพระเจ้าแผ่นดินทั้งหลายแต่ก่อนๆ มา ได้ตั้งพระราชกำหนดกฎหมายไว้
เป็นสิ่งที่ได้มีคุณในสมัยเมื่อทำขึ้นนั้นก็มี แลใช้ได้ต่อมาภาพหลังอีกช้านานก็มี เพราะฉะนี้เราจึงต้องคิดจะให้มีกฎหมายใหม่ขึ้นบ้าง
สำหรับให้สมกับความต้องการของอาณาประชาชนที่เป็นอยู่ในปํจจุบันนี้ .....
- แท้จริงคิดการงานอันเป็นหน้าที่ของเราที่เป็นพระเจ้าแผ่นดินนั้น ก็มีเป็นอันมาก เราต้องระวังรักษาการทั้งปวง ที่จะให้ได้กระทำสำเร็จไปตามกฎหมายที่มีอยู่ทั้งสิ้น
.... ในส่วนราชกิจที่จะกระทำให้สำเร็จตามกฎหมายก็ดี ฤาในส่วนราชกิจที่จะพิจารณาคดีความนี้ก็ดี
เราก็มีเสนาบดีข้าหลวง ผู้ว่าราชการเมืองและข้าราชการทั้งหลาย ..... เป็นผู้ซึ่งทั้งหมดด้วยกัน
อันจำเป็นต้องกระทำการแทนตัวเรา แลเป็นผู้รับผิดชอบต่อเราด้วย
- แต่ส่วนราชกิจที่จะคิดทำกฎหมายนั้น ตั้งแต่เวลาซึ่งที่ปรึกษาราชการแผ่นดินหยุด ไม่ได้กระทำการมาแล้ว ก็ไม่มีพนักงานจัดไว้เป็นแบบสำหรับช่วยกันทำการส่วนนี้
..... แลที่เรามุ่งหมายท่านทั้งหลายอยู่ ..... ข้อต้นแลข้อสำคัญอันเป็นที่จำนงหมายของผู้ทำกฎหมายทั้งปวงนั้น
ต้องให้มีการที่จะคุ้มครองป้องกันอันตรายแก่ตัวคน แลแก่ทรัพย์สมบัติ .....
แลต้องให้มีการทำนุบำรุงอุดหนุนความเจริญรุ่งเรือง แลความสุขของคนพลเมืองให้มากที่สุดที่จะให้มีได้
..... ก็จำเป็นที่ว่ากฎหมายนั้นได้ให้กระทำขึ้น โดยน้ำใจไม่มีความลำเอียงให้ได้ถูกต้อง
สมกับจารีตที่เป็นการยุติธรรม แลการเมตตากรุณาอยู่เป็นนิรันดร เป็นการที่คนดีทั้งปวงในสากลโลก
ย่อมเคารพนับถือและทำตาม แลเป็นการซึ่งมีในพระพุทธศาสโนวาท เป็นต้น
- อนึ่ง เป็นการจำเป็นที่จะต้องแต่งกฎหมายไว้ โดยถ้อยคำที่ชัดเจนแลแน่นอนว่า สิ่งใดชอบด้วยกฎหมาย
สิ่งใดผิด ..... จะเป็นคนมีฤาคนจนฉันใด ..... เมื่อถูกข่มเหงแล้ว ก็ควรจะได้รับสินใหมในศาลแพ่ง
โดยพิจารณากันให้แล้วเร็ว แลอย่างให้เสียค่าธรรมเนียมมาก อีกประการหนึ่งถ้าผู้ใดกระทำผิดต่ออาญากฎหมาย
ก็ควรให้มีการชำระสะสางให้ได้ตัวผู้ผิดนั้นมา ฤาว่าได้ตัวผู้ต้องหาว่ากระทำผิดนั้นแล้ว
ก็ให้ชำระกันโดยยุติธรรม อย่าให้ต้องกักขังคุมตัวไว้นานกว่าที่จำเป็น .....
- ข้อความเช่นนี้แล เป็นหัวใจความที่เรามุ่งหมายว่า ท่านทั้งหลายจะได้ช่วยกันคิดแก้ไขกฎหมาย .....
- .........
- บางทีก็จะมีอยู่เนือง ๆ ที่ท่านทั้งหลายจะต้องค้นหา เทียบเคียงกฎหมายต่าง ๆ ที่ใช้อยู่ในเมืองต่างประเทศ
แลหัวเมืองของต่างประเทศ ..... เราไม่ควรจะเปลี่ยยแปลง ฤาจัดการแก้ไขธรรมเนียมที่มีอยู่ทุกวันนี้ให้ใหม่ไปหมดสิ้นทีเดียว
แลไม่ควรที่จะหลับตา เอาอย่างทำตามธรรมเนียมที่มีในที่อื่น ..... ทุกเมืองอื่น
ๆ แลในเมืองนี้เป็นสำคัญทั้งสิ้น ย่อมมีธรรมเนียมหลายอย่าง ซึ่งเป็นที่จะต้องนับถือกัน
ไม่ใช่เพราะว่าเป็นธรรมเนียมเก่าแก่มาแต่โบราณ เสมอเหมือนกับอายุกับของประเทศนี้อย่างเดียว
หากเพราะว่าเป็นธรรมเนียมที่สนิทแน่นแฟ้นแก่น้ำใจ แลความเชื่อมั่นของอาณาประชาชน
แลเพราะว่าถ้าจะเลิกถอนธรรมเนียมเช่นนั้นเสีย ก็จะไม่เป็นแต่เพียงที่จะเป็นภัยแก่เมือง
ที่ตั้งอยู่ได้อย่างเดียว หากจะทำให้อาณาประชาราษฎรไม่เป็นผาสุกด้วย
- ขอให้ท่านทั้งหลายจงช่วยกัน ..... ต้องให้พร้อมด้วยสติสัมปชัญญะ แลอย่าให้รีบร้อน โดยเหตุไม่สมควร ฤาปราศจากวิจารณปัญญาได้
.....
พระราชดำรัส
ในการตั้งสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ
เป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินต่างพระองค์ คราวเสด็จประพาสยุโรป พ.ศ. 2439
- ..... เราได้มีความมุ่งหมายมาแล้วช้านาน เพื่อจะแสวงหาโอกาส ที่จะได้ไปในประเทศยุโรปด้วยหวังใจว่า
จะเป็นคุณประโยชน์แก่พระราชอาณาจักรของเรา แลตัวเราด้วย
- บัดนี้เราเห็นว่าเป็นเวลาอันควร แลพร้อมด้วยความเห็นชอบแห่งผู้ซึ่ง เป็นปรึกษาราชการทั้งหลายของเรา .....
- ก็การซึ่งเราจะไปครั้งนี้ เป็นระยะทางไกลแลนานเวลา จึงเป็นการจำเป็นที่จะต้องคิดจัดการป้องกันรักษาพระราชอาณาจักรนี้
ไม่แต่มิให้มีเหตุอันตรายเสื่อมทรามเท่านั้น จะต้องจัดการให้ราชการทั้งปวง ดำเนินไปสม่ำเสมอ
..... เพื่อจะให้เป็นที่มั่นคงในการปกครองรักษา แลระวังกิจสุขทุกข์ของราษฎรทั้งปวง
ให้เป็นปกติเช่นเวลาเราอยู่
- เราจึงได้พร้อมด้วยที่ปรึกษาทั้งหลายของเรา ได้ตั้งขึ้นเพื่อพระราชกำหนดให้มีผู้สำเร็จราชการต่างพระองค์
..... เราจึงได้ตั้งพระอรรคราชเทวี ซึ่งเป็นพระราชมารดาของมกุฎราชกุมาร
ผู้ซึ่งจะได้สืบราชสันตติวงศ์ต่อตัวเราไป ให้ตั้งอยู่ในตำแหน่งที่สำคัญยิ่งอันนี้ .....
- .........
- เราได้สั่งให้พระอรรคราชเทวี รักษาการในหน้าที่อันสำคัญยิ่งนี้ ด้วยการปฏิบัติอธิษฐานน้ำใจ ให้ตั้งอยู่ในความสัตย์ธรรมอันประเสริฐ
ซึ่งเป็นธรรมอันพระเจ้าแผ่นดินทุกพระองค์ทรงปฏิบัติ อธิษฐานในพระราชหฤทัย
มิให้อคติทั้งหลาย 4 ประการ มาครอบงำในสันดานได้ ให้มีความกรุณาปราณีแลตั้งใจทำนุบำรุงทั่วไป.....
แลอารี ตั้งใจเป็นธรรมต่อชนทั้งหลายอันจะมายังพระนครนี้ แลรักษาสัญญาทั้งปวง
อันได้ทำไว้แล้ว ดุจเราได้ประพฤติปฏิบัติต่อท่านทั้งหลาย 29 ปีมาแล้วนั้น .....
- .........
-
พระราชดำรัสตอบ
ในการเปิดรถไฟในระหว่างกรุงเทพฯ
กับ กรุงเก่า พ.ศ. 2439
- .........
- เรารู้สึกว่าการที่ได้ทำวันนี้เป็นเกียรติแก่ตัวเรา แลเป็นที่ยินดีด้วยที่จะได้ทำการให้รถไฟสายนี้สำเร็จได้ ถึงแม้แต่เป็นส่วนหนึ่งตอนหนึ่ง
เพราะเหตุว่าได้ทำการเพื่อเป็นประโยชน์แก่พระราชอาณาจักร ไม่เฉพาะแต่คนในประเทศเรา
แต่ได้เป็นประโยชน์ทั่วไปแก่ มนุษย์ทั้งปวงด้วย
- ..... คิดแต่ถึงการที่จะได้ทำบัดนี้ ก็เป็นเหตุให้เกิดความชื่นชมยินดีว่า ถึงแม้ว่าการที่จะได้ทำในวันนี้ ไม่ได้เต็มที่ดังความมุ่งหมายแต่เดิม
ก็ยังเป็นที่พึงพอใจแลเห็นได้ว่า เป็นพยานแห่งความอุตสาหะของกรมรถไฟและเสนาบดีกระทรวงโยธาธิการด้วย.....
- .........
| หน้าแรก
| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป
| บน |
