Rama v ' Speech

พระราชดำรัสตอบ
ข้าราชการและประชาชนมณฑลกรุงเก่า พ.ศ. 2450

..........

ตั้งแต่เราได้ครองราชสมบัติมา มีเวลาล่วงเข้าถึง 40 ปี บัดนี้ เมื่อระลึกถึงความหลังตั้งแต่แรกมา ก็ได้เห็นความเปลี่ยนแปลง ซึ่งต้องดำริทางดำเนินไปใหม่ให้สมแก่เวลา จะว่าเป็นที่สุดที่แล้วเมื่อใดไม่ได้ เพราะทุกวันนี้โลกทั้งหลาย ย่อมดำเนินไปเบื้องหน้าโดยรวดเร็วยิ่งกว่าแต่ก่อน .....

.........

พระราชดำรัสตอบ
พระบรมวงศานุวงศ์ แลข้าทูลละอองธุลีพระบาทฝ่ายหน้า
ในการเฉลิมพระชนมพรรษา พ.ศ. 2451

..........

...... ที่เราไปยุโรปสองคราวมานั้น ความรู้สึกของเราต่างกัน เมื่อไปคราวแรกไปเพื่อประโยชน์ราชการ ...... ครั้นไปเที่ยวหลังนี้ ถึงว่าตัวเราเจ็บไข้ไม่สบาย การไป ๆ เพื่อจะรักษาตัวก็จริง แต่ไปด้วยน้ำใจ ปราศจากความห่วงใยถึงบ้านเมือง ด้วยได้เคยเห็นความสมัครสมานพร้อมเพรียงกัน รักษาราชการให้เรียบร้อยได้ .....

..... ส่วนการต่าง ๆ ที่ได้จัดขึ้นในศกนี้ก็มีหลายอย่าง คือได้จัดการปกครองมณฑลเพชรบูรณ์ กลับเป็นมณฑลเทศาภิบาล ขึ้นอย่างแต่ก่อน แลได้จัดวางวิธีปกครองมณฑลอุดร แลมณฑลอีสาน ให้เข้าแบบเดียวกับมณฑลอื่น ๆ .....

การสร้างรถไฟในศกนี้ รถไฟสายเหนือได้เปิดใช้ ต่อขึ้นไปถึงเมืองพิษณุโลกแล้วอีกตอนหนึ่ง รถไฟสายตะวันออก ก็ได้สร้างสำเร็จ เปิดใช้ถึงเมืองฉะเชิงเทราในศกนี้อีกสายหนึ่งด้วย

อนึ่ง ได้อนุญาตให้บริษัทสร้างรถรางขึ้นที่ปากลัดอีกสายหนึ่ง ซึ่งบริษัทได้ทำสำเร็จแลได้เปิดใช้ในศกนี้ ......

สายโทรเลขในศกนี้ ได้สร้างขึ้นใหม่ในระหว่างเมืองตรัง ไปถึงเมืองสตูล สายหนึ่ง แต่เมืองนครเชียงใหม่ไปถึงเมืองแม่ฮ่องสอนสายหนึ่ง แลกำลังทอดสายโทรเลข จะใช้ได้ถึงเกาะสีชังในเร็ว ๆ นี้ อีกสายหนึ่ง

..........

พระราชดำรัสตอบ
คำถวายพระบรมรูปทรงม้า
ในการพระราชพิธีรัชมังคลาภิเษก พ.ศ. 2451

.........

..... จริงอยู่จำนวนปีที่พระเจ้าแผ่นดินได้ดำรงราชสมบัติ ถึงจะช้านานเพียงใด ก็มิได้เป็นอัศจรรย์ ที่ควรจะกำหนดเป็นข้อคำนึง ด้วยเหตุว่าพระราชา ผู้ซึ่งอยู่ในพระราชสมบัติยืนยิ่งกว่านี้ ย่อมมีในประเทศอื่น ๆ หลายแห่ง จะเป็นการแปลกอยู่หน่อย แต่ในพระราชพงศาวดารของเรา ไม่มีพระเจ้าแผ่นดินองค์ใด อยู่ในราชสมบัตินานเสมอครั้งนี้ .....

ในรัชกาลแห่งสมเด็จพระราชบรรพบุรุษทั้งหลายของเราแต่ก่อนมา การปกครองแผ่นดิน ย่อมเป็นสำคัญในการที่จะต่อต้านศัตรูของประเทศ อันยกมาย่ำยีพระราชอาณาเขตด้วยกำลังโยธา มิให้ล่วงเข้ามาย่ำยีได้ แผ่พระราชอาณาเขตไปในประเทศใกล้เคียง เต็มตามพระบรมราชานุภาพ ..... การที่จะแก้ไขประเพณีการบ้านเมือง แลความนิยมของประชาชน

อันหยั่งรากลงลึกซึ้ง ช้านานมาในประเทศอันหนึ่ง ซึ่งจะเลิกถอนเก่าทิ้งเสีย ตั้งใหม่ในทันทีมิให้มีเหตุการณ์โกลาหล เป็นอันทำไม่ได้ จึงต้องเลือกเอาทางที่ค่อยแก้ไปโดยลำดับ ซึ่งจะสำเร็จได้โดยช้าจริงอยู่ แต่ปราศจากอันตราย ซึ่งจะเกิดขึ้นภายในทางที่จะดำเนินโดยสวัสดี เช่นนี้ ย่อมเป็นข้อสำคัญในความเพียรพยายามที่จะต้องผูกใจไว้เสมอ .....

อีกประการหนึ่ง ในเวลาเดียวกันนี้ เหตุการณ์อันเป็นไปภายนอกราชอาณาจักร ได้เปลี่ยนแปลงไปพร้อมกันมากนัก จึงถึงประเทศสยาม รู้สึกว่าได้เปลี่ยนฐานที่ตั้งอยู่เนือง ๆ ด้วยเหตุอันเป็นไปภายนอกโดยรอบคอบ จึงเป็นการผิดกันมากกับกรุงสยามได้ตั้งอยู่มาแต่โบราณกาล ..... ความเปลี่ยนแปลงที่เป็นไปใน 40 ปีนี้ เหมือนอย่างจะยิ่งกว่าห้าร้อยปี ที่จะได้พึงเปลี่ยนแปลงมาในพระราชพงศาวดารก็ไม่เท่า .....

..... แต่ก่อนมา เมื่อประเทศเราอยู่แต่ลำพัง มิได้มีสมาคมด้วยประเทศอื่น ความรู้สึกภายในย่อมเห็นการเล็กเป็นใหญ่ เห็นใกล้เป็นไกล ความมุ่งหมายแลความประสงค์ ตั้งวงศ์อันแคบต่างคนต่างคิดไปตามอัธยาศัย ..... ให้ประชาชนรู้สึกใจว่า เป็นชาติอันหนึ่งอันเดียวกันโดยสนิท มิได้เลือกกำเนิดแลศาสนา ให้มหาชนรู้สึกรักชาติ แลประเทศของของตน ประกอบการแสวงผลให้เจริญโภคทรัพย์ สมควรแก่ความสามารถ ......

.........

พระราชดำรัสตอบ
พระบรมวงศานุวงศ์ แลข้าทูลละอองธุลีพระบาทฝ่ายหน้า
ในการเฉลิมพระชนมพรรษา พ.ศ. 2452

.........

ส่วนการคลัง ในระหว่างปีที่ล่วงมาแล้ว ได้ตั้งพระราชบัญญัติราคาทองคำ เพื่อรักษาราคาเงิน แลจะให้การใช้เงินในพระราชอาณาจักรสะดวกดีขึ้น แม้ว่าการที่เปลี่ยนวิธีทอนเงินอย่างเดิม มาใช้เป็นวิธีส่วนสิบ ดูจะเป็นความลำบากอยู่ ..... แต่เมื่อได้มีเวลาพอเข้าใจวิธีใหม่แล้ว เชื่อแน่ว่าจะแลเห็นความสะดวก ดีกว่าอย่างเดิมมากไม่ต้องสงสัย

.........

อนึ่ง ในศก 128 นี้ ถึงกำหนดเวลาเก็บค่าแรงจีน แต่ก่อนมาการเก็บค่าแรงจีน ได้ใช้วิธีผูกปี้ข้อมือจีนเป็นเครื่องหมายในการตรวจ ..... ให้เปลี่ยนเป็นเก็บค่าราชการแก่จีนเหมือนกับที่เก็บแก่ไทยทั่วไป

ในส่วนการปกครอง ได้ตั้งพระราชบัญญัติทำบัญชีคน เพื่อจะได้รู้บัญชีสำมะโนครัว ไพร่บ้านพลเมืองได้โดยละเอียด ..... การสุขาภิบาลในระหว่างปีนี้ ได้ให้ลงมือสร้างประปา เพื่อให้ได้น้ำใสสะอาด มาให้มหาชนบริโภคทั่วจังหวัดกรุงเทพฯ พอทุกฤดูกาล .....

การสร้างรถไฟในระหว่างปีนี้ รถไฟสายเหนือตอนตั้งแต่เมืองพิษณุโลก จนถึงบ้านดาราแขวงเมืองพิชัยทำแล้วสำเร็จ ได้เปิดใช้แต่เดือนพฤศจิกายน ศก 127 ..... แลทางรถไฟแยกจากบ้านดารา ไปถึงเมืองสวรรคโลก อีกสายหนึ่ง ก็ได้ทำสำเร็จ จะได้เปิดในเร็ว ๆ นี้ อนึ่ง ในศกนี้ได้ให้เริ่มลงมือสร้างรถไฟสายใต้อีกสายหนึ่ง รถไฟสายนี้จะต่อจากเมืองเพชรบุรี ลงไปมณฑลชุมพร มณฑลนครศรีธรรมราช แลถึงมณฑลปัตตานี เป็นที่สุดทางหนึ่ง จะแยกจากเมืองนครศรีธรรมราช ไปลงท่าทะเลฝ่ายตะวันตก ที่เมืองตรัง อีกทางหนึ่ง

.........

พระราชดำรัสตอบ
ในการเปิดโรงเรียนนายร้อยมัธยม พ.ศ. 2452

บรรดากิจการทั้งปวง ที่ได้ตั้งขึ้นใหม่ ภายในสี่สิบปีที่ล่วงมาแล้ว โรงเรียนนายร้อยนี้เป็นที่แห่งหนึ่ง ซึ่งเรามีเหตุที่จะชื่นชมยินดีโดยเฉพาะ เป็นสองภาค ที่ได้เห็นการสำเร็จและได้สั่งให้เปิดโรงเรียนในวันนี้

เพราะเหตุว่าความบกพร่องของการทหารในกรุงสยาม ย่อมเป็นสำคัญในเรื่องไม่มีตัวนายเพียงพอที่จะบังคับบัญชา แลสำรองในเวลาเมื่อมีราชการ ..... นับว่าโรงเรียนนี้ เป็นที่ตั้งแห่งความมั่นคงของกองทหารในพระราชอาณาจักร ..... นับว่าได้จัดการตั้งหลักฐานกำลังของกรุงสยามขึ้นได้สำเร็จแล้ว เมื่อความคิดขั้นกลางได้ดำเนินเช่นนี้ ก็เป็นท่าทางซึ่งเราจะได้มีความต่อถึงขั้นยอด คือมีโรงเรียนขั้นอุดมต่อไปในภายหน้าอีกด้วย

..... รู้สึกว่าการใหญ่ของเรา ได้หยั่งรากลงเป็นรูปแล้ว ยังแต่จะออกดำเนินไปข้างหน้า โดยลำดับ .....

.........

พระราชดำรัสตอบ
นักเรียนนายร้อย พ.ศ. 2452

..... ถึงแม้ว่าเราจะมีพลทหารมากมายเท่าใดก็ดี แต่ไม่มีผู้ที่จะควบคุมทหารเหล่านั้น เข้าสนามรบ ทหารเหล่านั้นก็ไม่สามารถจะได้ชัยชนะแก่ข้าศึกได้เลย ย่อมต้องอาศัยนายทหารที่มีความรู้ แลมีสติปัญญาสามารถ ที่จะนำไปสู่ชัยชนะได้ แลควบคุมบังคับบัญชาในเวลาปกติ ก็นายทหารนั้นจะได้จากไหนเล่า ก็ต้องมาจากโรงเรียนนายร้อย คือจากพวกเจ้านี้เอง .....

พระราชดำรัสตอบ
ในการแสดงกสิกรรมและพาณิชการ พ.ศ. 2453

..... ประเทศแถบข้างตะวันออกเรานี้ แต่เดิมมาถือว่าประเทศใดมีอำนาจที่จะข่มประเทศใกล้เคียง ให้มาอยู่ในอำนาจ แผ่อาณาเขตได้กว้างขวางเพียงเท่าใด เป็นเกียรติยศใหญ่ย่อมปรารถนาที่จะเบียดเบียนซึ่งกันแลกัน แผ่อาณาเขตให้กว้างขวาง แต่หาใครได้พิจารณาถึงประโยชน์ ที่จะได้จากภูมิประเทศอันมาก อยู่ในอำนาจนั้นไม่ ..... แต่ผลของการแย่งชิงอำนาจนั้น มีแต่ต่างเมืองต่างถึงความเสื่อมโทรม มากกว่าประโยชน์ที่จะเกิดขึ้น ..... ซึ่งไม่ใช่แต่ประเทศสยามประเทศเดียว คิดเห็นว่าการค้าขายกับนานาประเทศ ไม่เป็นการมีคุณอันใด เพราะชาวต่างประเทศ ประพฤติไม่ถูกกันกับประเพณีบ้านเมือง และมักจะถืออำนาจภายนอก เข้ามาเอารัดเอาเปรียบต่าง ๆ จึงเห็นว่าไม่ควรจะคบค้ากับประเทศใดประเทศหนึ่ง ควรสงวนพืชผลอันเกิดขึ้นในพื้นเมืองเลี้ยงกัน แต่เฉพาะชาติเดียวกันประเทศเดียวกัน

เมื่อไม่พอใจสมาคมด้วยชาติอื่น ..... ความรู้สึกปราถนาที่จะหาผลประโยชน์โดยการแลกเปลี่ยนก็สูญไป ลืมการที่จะแสวงหาประโยชน์ด้วยการเพาะปลูก ให้ใหญ่ยิ่งแพร่หลายขึ้น เพราะไม่มีทางที่จะจำหน่าย .....

ครั้นเมื่อภายหลัง ด้วยความจำเป็นที่ต้องเปิดประเทศ ให้มีการค้าขายกับนานาประเทศทิศตะวันตก ในประเทศตะวันออกนี้ เมืองใดที่เป็นแต่หยุดค้าขายแก่นานาประเทศ แต่ไม่ต้องอันตรายด้วยความย่ำยีในการแผ่อาณาเขต รู้สึกประโยชน์ของการเปิดทางค้าขาย .....

แต่ประเทศสยามเรานี้ ถึงว่าได้ปราบปรามประเทศอื่นใกล้เคียง ได้ชัยชนะมากเท่าใดแต่ก็เป็นเวลาหนึ่ง ซึ่งต้องเสียท่วงทีแก่ประเทศที่ใกล้เคียง ย่ำยีเสียยับเยิน .....

..... อำนาจใหญ่แลความสมบูรณ์ ไม่ได้อยู่แก่ผู้ซึ่งมีอาณาเขตกว้างขวาง อำนาจ แลความสมบูรณ์ ย่อมมีแก่ประเทศที่เจริญด้วยกสิกรรม แลพานิชการ .....

..... การที่ห่างเหินจากสมาคมกับประเทศทั้งปวง แลห่างเหินจากการพิจารณา หาทางที่จะให้เกิดประโยชน์ เพราะไม่มีทางจำหน่าย ทำให้ชาวเรามีความรู้แลความคิดน้อยในการค้าขาย .....

ในประเทศเรารัฐบาลย่อมออกหน้า แนะนำราษฎรในกิจการทั้งปวงทุกอย่างมาแต่ไหนแต่ไร ขอให้กระทรวงเกษตร พยายามที่จะจัดการ แนะนำชาวเราให้เข้าใจ แลพยายามในการกสิกรรม แลพานิชการยิ่งขึ้น .....

พระราชดำรัสตอบ
พระบรมวงศานุวงศ์ แลข้าทูลละอองธุลีพระบาทฝ่ายหน้า
ในการเฉลิมพระชนมพรรษา พ.ศ.2453

.........

ในส่วนการปกครอง ได้รวมจังหวัดในมณฑลพายัพ ซึ่งมีความเจริญเกินกว่าการปกครองขั้นต่ำ ตั้งขึ้นเป็นเมืองจัตวาสองเมือง คือเมืองเชียงรายเมืองหนึ่ง แลเมืองแม่ฮ่องสอนเมืองหนึ่ง

การสุขาภิบาลตามหัวเมือง ที่จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติรัตนโกสินทรศก 127 นั้น ในระหว่างปีนี้ ได้จัดตั้งขึ้นที่เมืองนครศรีธรรมราช เมืองชลบุรี แลเมืองพิชัย อีก 3 เมือง .....

..... ได้ให้ระเบิดแก่งแม่น้ำน่าน เพื่อจะให้ใช้เรือขนสินค้าไปมา ระหว่างเมืองน่านกับเมืองอุตรดิตถ์ สะดวกขึ้น .....

การเดินรถไฟสายเหนือ ในระหว่างปีที่ล่วงมาแล้ว ได้เปิดทางรถไฟใช้การแต่บ้านดารา ถึงเมืองอุตรดิตถ์ตอนหนึ่ง เปิดสายแยกแต่บ้านดารา ไปถึงเมืองสวรรคโลกอีกตอนหนึ่ง ทางตอนนี้ทำยาก ด้วยต้องข้ามภูเขา แลต้องเจาะอุโมงค์ลอดภูเขาถึงสองแห่ง ..... จึงเป็นเหตุให้รั้งรอความคิด ที่จะสร้างทางรถไฟตอนต่อจากเมืองแพร่ ขึ้นไปเมืองนครเชียงใหม่ ซึ่งจะต้องลงทุนอีกมาก.....

ส่วนรถไฟสายใต้ ลงมือทำการแล้วพร้อมกัน 3 ตอนคือ ตั้งแต่เมืองเพชรบุรีลงไปตอน 1 ตั้งแต่เมืองสงขลา ไปพัทลุงตอน 1 ตั้งแต่เมืองตรังขึ้นไปเมืองนครศรีธรรมราชตอน 1 .....

การเกษตร ได้ขยายวิธีออกโฉนดที่ดินออกไปถึงมณฑลราชบุรี แลเมืองสวรรคโลกสุโขทัย ในมณฑลพิษณุโลก .....

ในศกนี้ ได้เลิกบ่อนเบี้ย ซึ่งยังมีอยู่แต่ในจังหวัดกรุงเทพฯ ลงเสียอีก 2 ตำบล ..... ในปีนี้ได้เลิกโรงฝิ่นย่อยแต่ในแขวงกรุงเทพฯ เสียกว่า 500 โรง

ส่วนการทหาร ได้ใช้พระราชบัญญัติลักษณะเกณฑ์ทหารทั่วมณฑลกรุงเทพฯ ในศกนี้อีกมณฑลหนึ่ง .....

| หน้าแรก | ย้อนกลับ | บน |