วันหนึ่งนางวันทองล้มป่วยลง  ขุนช้างจึงแกล้งชวนพลายงามไปดูสัตว์ในป่า พอถึงที่เปลี่ยวก็จะฆ่า  ได้ทำร้ายจนพลายงามสลบไป  ผีพรายลูกน้องขุนแผนเข้าปกป้องไว้  ขุนช้างเข้าใจว่าตายแล้ว  ทำเป็นชมป่า จนกระทั่งกลับมาถึงเรือน ฝ่ายผีพรายช่วยกันพยาบาลจนหาย เมื่อพลายงามฟื้นขึ้น นางพรายก็บอกว่าพวกตนเป็นบ่าวของขุนแผน  แล้วจะไปบอกนางวันทองให้มารับ

"แม่รักลูกลูกก็รู้อยู่ว่ารัก               คนอื่นสักหมื่นแสนไม่แม้นเหมือน
จะกินนอนวอนว่าเมตตาเตือน       จะจากเรือนร้างแม่ไปแต่ตัว"

เมื่อพลายงามเดินทางไปจนถึงกาญจนบุรี  ก็ไถ่ถามแม่เด็กชาวบ้านถึงบ้านของนางทองประศรี พวกเด็กก็บอกให้  ฝ่ายนางทองประศรีเมื่อพลายงามลงมากราบแล้วบอกว่า ตนเป็นหลาน มาจากบ้านนางวันทองเมืองสุพรรณบุรี แล้วถามว่ามาหาย่าชื่อนางทองประศรี  นางทองประศรีดูหน้าก็รู้ว่าเป็นหลานจริงก็เข้ากอดพลายงาม แล้วพาไปอาบน้ำฝน ไพลทารอยถูกตีให้  พร้อมกับซักถามชื่อและเรื่องราวต่าง ๆ พลายงามเล่าเรื่องทั้งหมดให้ฟัง นางทองประศรีได้ฟังก็โกรธแล้วบอกว่า มาอยู่ที่นี่แล้วไม่ต้องกลัวอะไรอีก จากนั้นก็ให้ทำพิธีบายศรีสู่ขวัญพลายงาม

พลายงามโกนจุก

พระเจ้าพิไชยเชียงอินท์  เป็นกษัตริย์ครองเมืองเชียงอินทร์  หลังจากที่ได้ออกขุนนางท่ามกลางเหล่างขุนและสนมกำนัลมากมาย แล้วก็คิดถึงนางสร้อยทองบุตรีเจ้าล้านช้างที่อายุได้สิบห้าปี  มีความงดงาม  อยากได้มาเป็นมเหสี  จึงได้คิดว่าควรจะมีสาส์นไปขอแก่พระเจ้าล้านช้างหรือหากไม่ให้จะยกทัพไปชิงตัวมา  แต่ก็ยังไม่อาจตัดสินใจได้ว่าจะทำอย่างไร