พัดยศสมเด็จพระสังฆราช

---

พัดยศสมณศักดิ์ กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส

เป็นพัดแฉกตาดพิเศษ ด้ามงาต่อกลาง มีลวดลายปักที่ใจกลางพัดกับบัวและยอดงา แกะเป็นเครื่องหมายแสดงคุณวุฒิ ที่สำคัญของท่านผู้นั้น ถือว่าเป็นการเพิ่มเกียรติยศ เกียรติศักดิ์ให้สูงขึ้นอีก พัดปักแฉก ลายพิเศษนี้น่าจะเริ่มขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เนื่องจากไม่พบหลักฐานมาก่อนหน้านี้

พัดยศสมณศักดิ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์

เป็นพัดแฉกตาดพิเศษ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า ฯ โปรดเกล้า ฯ ให้สร้างถวายเมื่อ ปี พ.ศ. ๒๔๒๒ ลักษณะเป็น พัดแฉกทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ พื้นตาดเงินสลับตาดทองปักดิ้นเลื่อม เช่นเดียวกับพัดยศสำหรับตำแหน่งสกลมหาสังฆปริณายกตามธรรมดา เพียงแต่ลายกลางปักเป็นรูปอุณาโลม ซึ่งเป็นตราประจำพระองค์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า ฯ ด้านหนึ่ง อีกด้านหนึ่งปักเป็นรูปฉัตร ๕ ขั้น ยอดงาแกะสลักเป็นฉัตร ๗ ชั้น ด้ามเป็นงา

พัดยศสมณศักดิ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส และสมเด็จพระสังฆราชเจ้ากรมหลวงวชิรญาณวงศ์

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า ฯ ได้โปรดเกล้า ฯ ให้ทำพัดยศ ถวายในงานพระราชพิธีมหาสมณุตตมาภิเศก เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๕๓ ลักษณะเป็นพัดแฉกทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ พื้นตาดขาวลูกคั่นลายสลับ พื้นตาดทอง ปักลายกนกด้วยดิ้นเลื่อม ลายกลางปักเป็นรูป พระมหามงกุฎ ด้ามเป็นงา ที่คอแกะเป็นรูปพรหม ส้นแกะสลักเป็น บัวกลุ่ม ยอดงาแกะเป็นรูปพระมหามงกุฎ

พัดยศสมณศักดิ์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้ากรมหลวงชินวรสิริวัฒน์

เป็นพัดแฉกตาด ใจกลางปักเป็นรูปประสาท อันเป็นตราประจำพระองค์ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้า ฯ ยอดงา แกะเป็นฉัตร ๕ ชั้น ด้ามเป็นงา คอแกะเป็นรูปเทพนม ส้นแกะเป็นรูปบัวกลุ่ม

พัดยศสมณศักดิ์ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายก

เป็นพัดแฉกทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ พื้นตาดเหลือง สลับตาดขาว ปักดิ้นเลื่อมทองแร่ง ลายก้ามปูรักร้อยใบเทศ ใจกลางปักเป็นช่อใบเทศแฉก ๙ กลีบ ด้ามงา คอแกะเป็นรูปเทพนม ส้นแกะเป็นบัวกลุ่ม ยอดแกะเป็นฉัตร ๓ ชั้น