| หน้าแรก | ย้อนกลับ | หน้าต่อไป |

            พระราชสาสน  ในสมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฏ  พระเจ้ากรุงรัตนโกสินทรมหินทราอยุธยา  ขอคำนับเจริญพระราชไมตรีมายังสำนักสมเด็จพระนางวิกตอริยาราชินี  ผู้เปนเจ้าเปนใหญ่ในทวีปบริตาเนียแลไอยิแลน  ได้ทรงทราบด้วย ในเดือน ๕ ปีเถาะสัปตศก  เปนปีที่ ๕ ในรัชกาลอันเปนปะจุบันนี้  เซอยอน โบวริง  เปนทูตมาด้วยกำปั่นรบของพระองค์  ด้วยหนังสือสำคัญของพระองค์เปนที่เชื่อถือมาว่ากล่าวจัดแจงสัญญาการไมตรี  แลการค้าขายให้เจริญขึ้นกว่าแต่ก่อน  ขอให้กรุงไทยให้อิศานุภาพแก่ขุนนางบางนาย  ออกไปคิดอ่านปฤกษาด้วยข้อสัญญา  กรุงไทยเห็นแก่ทางพระราชไมตรี  ก็ได้ตั้งพระเจ้าน้องยาเธอพระองค์ ๑  เสนาบดี ๔ นาย  เปน ๕ ด้วยกัน  มีนามในหนังสือสัญญาแล้วนั้น  ให้ไปประชุมปฤกษากับทูตของพระองค์  จัดแจงเปลี่ยนสัญญาเก่าแลเพิ่มการใหม่เข้าบ้าง  ตามทูตของพระองค์ประสงค์ว่าควรนั้น  การทำหนังสือสัญญาก็เปนอันเสร็จลงใน ๗ วัน ทูตของพระองค์จึงได้มอบเครื่องราชบรรณาการ คือนาฬิกากลแลประแจที่เกี่ยวประดับเพชร  มีหมายทวีปบริตาเนีย แลไอยิแลน แลตราโมราประดับเพชรเปนรูปช้างสำหรับกรุงไทย ผูกกับเล่มสำหรับไขประแจ  แลสายสร้อยทองมีดิ่งเลื่อนรูปกลองประดับเพชรสำหรับนาฬิกา  กับหีบเครื่องเขียนหนังสืออย่างดีเปนมงคลให้แก่กรุงไทย  อ้างว่าพระองค์โปรดส่งมาแสดงทางพระราชไมตรี  กรุงไทยได้ยินดีมีคำนับรับไว้แล้ว  ขอขอบพระคุณอุปการ  ยินดีตอบมาด้วยความสุจริต  ขอให้ทางไมตรีสองพระมหานคร ติดพันธ์อยู่เย็นเปนสุขไปนานชั่วฟ้าแลดินเทอญ  แลบ้านเมืองของไทยที่ติดต่อกับอังกฤษดังนี้  จะเปนสุขไป ก็ด้วยพระเจ้าบริตาเนียทรงพระเมตตากรุณาถึงในกาลเนือง ๆ  ครั้งนี้กรุงไทยได้ส่งเครื่องราชบรรณาการบางสิ่ง ที่มากับพระราชสาสนนี้  ถึงไม่สู้ดีก็เปนผีมือช่างเมืองไทย  ขอพระองค์จงโปรดรับไว้  เปนเครื่องรฦกถึงทางพระราชไมตรี เทอญ ฯ
            พระราชสาสนมา ณ วัน.......... ปีเถาะสัปตศก  ศักราช ๑๒๑๗  เปนปีที่ ๕  แห่งราชการปะจุบันนี้ ฯ
 

            พระราชสาสน  ในพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฏ  พระจอมเกล้าพระเจ้ากรุงสยาม  ซึ่งเปนพระเจ้าแผ่นดินใหญ่ ในรัชกาลที่ ๔ ในพระบรมราชวงศ์  ซึ่งดำรงกรุงรัตนโกสินทรมหินทราอยุธยา ณ ประเทศบางกอกนี้ ได้ครอบครองเปนเจ้าของพระมหานครราชธานีใหญ่  ในพระราชอาณาจักรฝ่ายสยามเหนือใต้ แลแผ่นดินแดนต่าง ๆ อยู่เดียวอยู่ใกล้ในที่นั้น ๆ บางแห่ง  แลเปนที่อยู่ของชนชาวต่างประเทศ  มีเพศภาษาหลายอย่าง  คือ  ลาวเฉียง  ลาวกาว  แลกำพูชา  มาลายู  กระเหรี่ยง แลอื่น ๆ ในทิศต่าง ๆ  โดยรอบคอบขอบขัณฑสิมาอาณาจักรสยาม  ขอเจริญทางพระราชไมตรี..... จึงได้โปรดตั้งผู้ต่างพระเนตร  พระกรรณไปคิดปฤกษาจัดการนั้นให้สำเร็จ..... โปรดให้ท่านทั้ง ๕ นี้  ไปประชุมปฤกษาข้อสัญญาด้วยกับราชทูตของพระองค์ พร้อมใจกันทั้ง ๖  ได้จัดแจงเปลี่ยนแปลงข้อสัญญาเก่า แลเพิ่มเติมข้อความใหม่เข้าบ้าง.....
            แผ่นดินสยามซึ่งได้เปนสัมพันธมิตรติดต่อกับไมตรีอังกฤษดังนี้แล้ว.....
            อนึ่งครั้งนี้กรุงสยามได้ส่งเครื่องมงคลราชบรรณาการบางสิ่ง.....
            พระราชสาสนนี้ ลงวันศุกร เดือน ๖ ขึ้น ๕ ค่ำ ปีเถาะ สัปตศก  ศักราช ๑๒๑๗ เปนปีที่ ๕ ในรัชกาลปจุบันนี้ ฯ

            สมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฎ  พระจอมเกล้าเจ้าแผ่นดินสยาม  แลสมเด็จพระปวเรนทราเมศวรมหิศวเรศรังสรรค์  พระปิ่นเกล้าเจ้าประเทศสยาม  ทั้งสองพระองค์  ขอประกาศแก่คนนอกประเทศในประเทศทั้งปวง..... ว่าเราพระเจ้ากรุงสยามทั้งสอง แลเสนาบดี ได้มีความประสงค์จะส่งทูตานุทูต ไปจำทูลพระราชสาสน..... ไปยังสมเด็จพระนางวิกตอเรียมหาราชินี..... บัดนี้พระเจ้ากรุงลอนดอนเห็นแก่ทางพระราชไมตรี  แต่ให้ขุนนางคุมเรือรบมารับทูตานุทูตถึงพระนครนี้  เราพระเจ้ากรุงสยามทั้งสอง..... บังคับแต่งตั้งให้พระยามนตรีสุริยวงศ์  จางวางมหาดเล็กในพระบรมมหาราชวัง  เปนราชทูตเจ้าหมื่นสรรเพธภักดี  หัวหมื่นมหาดเล็กเวรศักดิ์ เปนอุปทูต  จมื่นมณเฑียรพิทักษ์ปลัดกรมพระตำรวจสนมซ้าย ในพระบวรราชวังเปนตรีทูต  จมื่นราชามาตย์ปลัดกรมพระตำรวจในซ้าย ในพระบรมมหาราชวังกับนายพิจารณสรรพกิจ หุ้มแพรนายยามเวรเดช  สองนายเปนพนักงารกำกับเครื่องราชบรรณาการ  หม่อมราโชทัย เจ้าราชนิกูล  เปนล่ามสำหรับการเจรจา  ให้คนทั้ง ๖ คนนี้  มีอำนาจจำทูลพระราชสาสน  คุมเครื่องราชบรรณาการ  ออกไปคำนับเจริญทางพระราชไมตรี  แด่สมเด็จพระนางวิตอเรียมหาราชินี  เจ้ากรุงบริตาเนีย แลนำหนังสือเจ้าพระยาพระคลัง ไปวางแก่เสนาบดีในกรุงลอนดอนด้วย  แลให้มีอำนาจเพื่อจะได้ไต่ถามหารือขอฟังการต่าง ๆ  ที่ควรจะฟังมาเพื่อกรุงสยามนี้ด้วย  แต่ไม่มีอำนาจเพื่อจะว่ากล่าวการอันอื่น แทนกรุงสยามก็ดีแทนเสนาบดีก็ดี  ยิ่งกว่ามอบพระราชสาสน แลมงคลราชบรรณาการ  แลถามหารือแลฟังการต่าง ๆ ที่ควรฟังมานั้นเลย  ถ้าพระเจ้ากรุงบริตาเนีย  จะให้มีพระราชสาสนตอบ  แลรับสั่งมาด้วยข้อความใด ๆ ก็ดี  ก็ให้ทูตานุทูตพวกนี้มีอำนาจ  เพื่อจะรับมาถึงกรุงสยามนี้ด้วย
            อนึ่ง ให้ราชทูต  อุปทูต  ตรีทูต  แลขุนนางพนักงาร  เครื่องราชบรรณาการทั้งสอง  แลล่ามพนักงารพวกนี้  มีความสมัคสโมสรเปนเอกจิตต์เอกฉันทแก่กัน  อย่าไปมีความถือเปรียบแก่งแย่งแก่กัน แลทำการที่มิควรให้เสียราชการ แลเสียเกียรติยศแก่พระนครนี้ได้เปนอันขาดทีเดียว  ถ้าผู้ใดคนหนึ่งฤาสองคนในพวกทูตานุทูตซึ่งไปครั้งนี้ จะมีเหตุเข็ญไข้ไภยันต์ประการใด  จะรับราชการมิได้ในกลางทางก็ดี  ในแผ่นดินบริตาเนียก็ดี  ก็ให้คนที่เหลืออยู่เปนปกติ  มีอำนาจเพื่อจะรับราชการแทนทุกอย่าง  ตามซึ่งบังคับมานั้น  กว่าจะกลับคืนถึงพระนคร
            ประกาศนี้ได้มอบสำหรับพวกทูตานุทูต ณ ท้องสนามในพระบรมมหาราชวัง  กรุงรัตนโกสินทรมหินทราอยุธยา ณ วันพุธ ขึ้นค่ำ ๑  แห่งเดือนสาวันในศักราช ๑๒๑๙ ปีมะเสงนพศก  ตรงกับวันที่ ๒๒  แห่งเดือนยุไลย ในศักราชคฤศต์ ๑๘๕๗ เปนปีที่ ๗  ในราชการปะจุบันนี้ ฯ
 

            สมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฎ  สุทธสมมุติ เทพยพงศ์   วงศาดิศวรกษัตริย์วรขัติยราชนิกโรดม  จาตุรันตบรมมหาจักรพรรดิราช  สังกาศบรมธรรมิกมหาราชาธิราช  บรมนาถบพิตร  พระจอมเกล้าเจ้าแผ่นดิน  กรุงสยาม  ผู้เปนใหญ่แก่ประเทศราชต่าง ๆ ที่ใกล้เคียงคือ  เมืองลาว  เมืองกำโพชา  เมืองมลายู  หลายเมืองแลที่อื่น ๆ  ขอเจริญทางพระราชไมตรีอันสนิท  คำนับมายังสมเด็จพระนางวิกตอเรียมหาราชินี  พระเจ้ากรุงลอนดอน  ผู้เปนใหญ่ในพระราชอาณาจักรอันรวมกัน คือทวีปบริตาเนียใหญ่แลไอยิแลน  แลกอลนี นา ๆ  ประเทศต่าง ๆ ให้ทรงทราบ  ว่าบัดนี้กรุงสยามมีความคำนึงคิดถึงถึงพระเดชพระคุณ  พระราชไมตรีพระเจ้ากรุงบริตาเนียมาก  ด้วยเห็นผลของความพระราชไมตรีอันสนิท  แลความดำริห์จัดการดี  เปนคุณ  เปนเกียรติยศ  แก่บ้านเมืองสยามนี้ ประจักษ์มากเปนหลายประการ  คือว่าตั้งแต่เซอยอนโบวริง  เปนผู้รับสั่งพระเจ้าบริตาเนีย  เข้ามาทำหนังสือสัญญาทางไมตรี  แลการค้าขายกับกรุงสยามในเดือนเจตรมาส  ปีเถาะ สัปตศก  เปนปีที่ ๕  ในราชกาลอันเปนปะจุบันนี้  ครั้งเมื่อได้โครงหนังสือสัญญาทางไมตรีแลค้าขาย  ลงตราหมายลายมือ  ผู้ที่ปฤกษากันทั้งสองฝ่ายเสร็จแล้ว  ลูกค้าวาณิชอังกฤษแลชาวต่างประเทศได้ทราบการนั้น  แต่ในระหว่างยังไม่ได้เปลี่ยนสัญญาต่อกัน ยังใช้อยู่ตามสัญญาเก่าปีหนึ่งนั้น  ก็เข้ามาเริ่มการค้าขายมากขึ้นกว่าปรกติ  แลตั้งแต่เปลี่ยนหนังสือสัญญากันแล้ว  ใน..... ศักราชคฤศต์ ๑๘๕๖  นั้นมาแล้ว..... จนบัดนี้มีเรือลูกค้าไปมาเนือง ๆ  ทุกสัปดาหวารมิได้ขาด  เงินทองนอกประเทศก็เข้ามาจับจ่ายในประเทศนี้มากมาย..... แลทำนาเข้า  แลไร่อ้อย แลอื่น ๆ มากขึ้นกว่าแต่ก่อนบ้างอยู่แล้ว..... ถึงว่าเพราะเงินทองต่างประเทศเข้ามามาก  ของใช้แลของกินแทบทุกสิ่งมีราคาสูงขึ้นกว่าแต่ก่อน.....  แลผู้ครอบครองแผ่นดินฝ่ายสยามก็จะช่วยคิดอ่าน  จัดให้มีที่ทางใหม่ ๆ  แก่ราษฎรให้ได้ที่ทำไรนา  เพาะปลูกเจริญสืบต่อไป
            อนึ่งเมื่อเซอยอนโบวริง  เข้ามาทำสัญญานั้น  กรุงสยามได้รับเครื่องราชบรรณาการบางสิ่ง..... การนั้นก็เปนเกียรติยศอันยิ่งใหญ่  แก่การสยามมาประจักษ์มาก  เพราะคนทั้งโลกทราบอยู่ทั่วกันว่า  พระเจ้ากรุงบริตาเนีย  มีพระเดชานุภาพ  แลอำนาจโตใหญ่  แผ่ไปในต่างประเทศทั่วทิศ มีพระราชอาณาเขตรอบภพไป  จนพระอาทิตย์ไม่รู้ตกลับดวงเลย..... เพราะว่าแต่ก่อนมา  ยังไม่ได้ทราบเลยว่า  เมืองใดในประเทศอินเดียทั้งปวงตลอดจนแผ่นดินจีน  จะเคยได้รับพระราชสาสนและเครื่องมงคลราชบรรณาการ  แต่พระเจ้ากรุงบริตาเนียอย่างครั้งนี้..... พระเจ้ากรุงบริตาเนียได้ส่งทูตานุทูตอังกฤษ  เข้ามาเจริญทางพระราชไมตรีกับกรุงสยามถึงสองครั้งแล้ว ฝ่ายกรุงสยามควรจะให้ทูตานุทูตสยามออกไปคำนับ  ให้ถึงพระเจ้ากรุงบริตาเนีย  เฉพาะพระพักตร  ให้ได้เห็นแลรู้จักกับเสนาบดีกรุงลอนดอน  ให้ได้พบเฉพาะหน้าได้หารือ  รู้การที่ควรจะได้ถามต่าง ๆ มาด้วย..... อนึ่งการที่จะให้ทูตานุทูตไปไกลในทางทะเลนั้น  กรุงสยามนี้ยังไม่มีอำนาจจะส่งไปได้โดยสดวกด้วย..... มีหนังสือออกไปปฤกษาหารือกับเสนาบดี  พนักงารว่าการต่างประเทศในกรุงลอนดอนแต่ในปีหลังแล้ว  จึงได้ความตอบมาว่า.....  พระเจ้ากรุงบริตาเนียกับเสนาบดีจะยินดีรับ  แลว่าจะจัดเรือรบของกรุงบริตาเนียมารับ  แลส่งให้ถึงกรุงลอนดอน  แลกลับมาถึงพระนครนี้โดยสดวก..... จึงได้แต่งตั้งพระยามนตรีสุริยวงค์  เปนราชทูต..... กับคนชาวสยามอื่นอีก ๒๒ คน  รวมกันเปน ๒๘ คน..... ครั้นเรือรบกลไฟของกรุงบริตาเนียชื่อ แอนกอเดอ เข้ามารับถึงกรุง..... แลทูตานุทูตซึ่งออกไปยังกรุงบริตาเนียในครั้งนี้  ขอให้ได้รับรู้เห็นการในประเทศยุโรปบางสิ่งตามประสงค์  อันเปนประโยชน์แก่กรุงสยามบ้าง.....
            ..... แลขอให้ทางไมตรีสองพระนครติดพันธ์อยู่เย็นเปนสุขไปนานชั่วฟ้าและดินเทอญ ฯ
            พระราชสาสนนี้เขียนอักษรอังกฤษ ฉบับ ๑  เขียนอักษรสยาม ฉบับ ๑  เปนสองฉบับความต้องกัน..... เปนวันที่ ๒๔ แห่งเดือนยุไล  ในปีมีศักราชคฤศต์ ๑๘๕๗ เปนปีที่ ๗  ในราชการปจุบันของแผ่นดินสยามนี้ ฯ