---

| หน้าแรก | หน้าต่อไป |

---

ชุมเห็ดเทศ ชุมเห็ดเทศเป็นไม้พุ่ม ใบประกอบ ใบย่อยรูปไข่ หรือรูปไข่ขอบขนาน ออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน ดอกเป็นช่อสีเหลือง ฝักแบนยาวมีปีก 4 ปีก เมล็ดในรูปสามเหลี่ยม ใช้เมล็ดปลูก ปลูกง่าย ชอบขึ้นในที่ลุ่มริมน้ำ ชุมเห็ดเทศ รสเบื่อเอียน ใบตำทาแก้กลากเกลื้อน โรคผิวหนัง ดอกและใบต้มรับประทานแก้อาการท้องผูก กลาก ผีและแผลพุพอง

ชุมเห็ดไทย ชุมเห็ดไทยเป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก แตกแขนงมาก ใบเป็นใบประกอบมีใบย่อย 3 คู่ ใบมีขนาดเล็ก รูปกลมมน ดอกสีเหลืองขนาดเล็ก ฝักเล็กรูปทรงกระบอกยาวและโค้งเมล็ดรูปทรงกระบอก ปลูกโดยใช้เมล็ดปลูกง่าย ชุมเห็ดไทย กลิ่นหอมเป็นยาระบาย และขับปัสสาวะ เป็นยาระบายอ่อนๆ ใช้เป็นยารักษาอาการท้องผูก อาการขัดเบา ช่วยขับปัสสาวะ

ดีปลี ดีปลีเป็นไม้เลื้อย ใบรูปไข่ โคนมน ปลายแหลม ดอกเป็นรูปทรงกระบอกปลายมน ผลแก่สีเขียวเข้ม ผลสุกเป็นสีแดง ปลูกโดยใช้เถาที่มีข้อปักชำ ดีปลี รสเผ็ดร้อนขม บำรุงธาตุ ขับลม แก้จุกเสียด ผลแก่แห้ง มีน้ำมันหอมระเหย ช่วยขับลม ผลแก่แห้งใช้เป็นยารักษา อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ และปวดท้อง และแก้อาการคลื่นไส้ อาเจียน ที่เกิดจากธาตุไม่ปกติ อาการไอ และขับเสมหะ

ตำลึง ตำลึงเป็นไม้เถามีอายุอยู่ได้หลายปี เมื่ออายุมากเถาจะใหญ่และแข็ง เถาอ่อนสีเขียว เถาแก่มาก ๆ สีเทา ตามข้อบริเวณปลายยอดมีมือเกาะ ใบออกสลับกันเป็นรูปสามเหลี่ยม ดอกสีขาว มีเกสรสีเหลืองอ่อน ผลคล้ายลูกแตงกวา แต่ขนาดเล็กกว่า ผลดิบสีเขียว และมีลายขาว เมื่อสุกเต็มที่สีแดงสด ปลูกเป็นผักขึ้นตามรั้วบ้านตามชนบททั่วไป ปลูกโดยใช้เมล็ด ตำลึง ใบตำลึงมีคุณค่าทางอาหารสูง ยอดตำลึงใช้เป็นผักปรุงอาหารได้หลายอย่าง เช่น ลวกเป็นผักจิ้มน้ำพริก แกงจืดตำลึงหมูสับ แกงเลียงหรือใส่ก๋วยเตี๋ยวแทนถั่วงอก รสเย็น ใบสด ตำคั้นน้ำ แก้พิษแมลงกัดต่อย ที่ทำให้ปวดแสบปวดร้อนและคัน รักษา อาการแพ้อักเสบ

ตะไคร้ ตะไคร้เป็นพืชที่มีอายุหลายปี ลำต้นรวมกันเป็นกอ ใบยาวเรียว ปลายแหลมสีเขียวออกเทา และมีกลิ่นหอม ดอกออกเป็นช่อยาว มีดอกเล็กฝอยจำนวนมาก ผลมีขนาดเล็ก ตะไคร้ปลูกง่าย เจริญงอกงาามในดินแทบทุกชนิด ใช้เหง้าปลูก (ไม่เคยพบดอก) ตะไคร้ เป็นเครื่องเทศที่ใช้ปรุงรส และแต่งกลิ่นอาหารไทยหลายอย่าง เช่น น้ำพริกแกงทุกชนิด ต้มยำ ยำ ต้มเนื้อ ต้มโคล้ง แกงไตปลา ข้าวยำปักษ์ใต้ ช่วยดับกลิ่นคาว แต่งรสและช่วยขับลม รสปร่า กลิ่นหอม บำรุงไฟธาตุ แก้โรคทางเดินปัสวะ ขับลมในลำใส้ ทำให้เจริญอาหาร แก้คาว แก้จุกเสียด ฆ่าเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา เป็นยารักษาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ อาการขัดเบา ปัสวะขัด ไม่คล่อง

เทียนบ้าน ทียนบ้านเป็นพืชล้มลุก ลำต้นอวบน้ำและมีขนเล็กน้อย ใบเรียวแหลม ขอบใบหยักละเอียดดอกมีทั้งเดี่ยวและเป็นดอกช่อ 2-3 ดอก มีหลายสี ผลรูปรี เมล็ดกลม แก่แล้วแตกออกได้เองปลูกโดยใช้เมล็ด ขึ้นง่าย ปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไป เทียนบ้าน ใช้ใบของเทียนดอกขาว ตำพอกเล็บขบ และปวดตามนิ้วมือนิ้วท้าว ถอนพิษปวดแสบปวดร้อน ใช้ใบสดและดอกสด ประมาณ ๑ กำมือ ตำละเอียดและพอกทาบริเวณที่เป็นฝีและแผลพุพอง วันละ ๓ ครั้ง

ทองพันชั่ง ทองพันชั่งเป็นไม้พุ่ม ลำต้นมักเป็นสี่เหลี่ยม ใบรียาว ปลายแหลม ท้ายแหลม ดอกออกเป็นช่อสีขาว พบเป็นไม้ประดับทั่วไป ปลูกโดยการปักชำ ขึ้นง่าย ทองพันชั่ง ใบ รสเบื่อเมา เป็นยาเย็นดับพิษไข้ รากป่นละเอียด แช่เหล้า ๗ วัน ทารักษากลากเกลื้อน ผื่นคัน

ทับทิม ทับทิมเป็นไม้พุ่ม ใบรูปร่างเรียวแคบและขนาดเล็ก ขอบใบเรียบ ดอกมีหลายสี เช่น ขาว แดง ส้ม มีผลกลม ภายในมีเมล็ดมาก คนจีนถือเป็นไม้มงคล โดยเฉพาะทับทิม ดอกขาว ปลูกโดยการตอนกิ่ง และเมล็ด ปลูกได้ทั่วไป ทับทิมใช้รับประทานเป็นผลไม้ รสหวาน หรือเปรี้ยวอมหวาน ป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน และบำรุงฟันให้แข็งแรง รสฝาด เป็นยาฝาดสมาน เปลือกทับทิมรสฝาด แก้อาการท้องร่วง ใช้เป็นยาแก้ท้องเดินและบิด ใช้รักษานำกัดเท้า รากเป็นยาถ่ายพยาธิตัวตืด

น้อยหน่า น้อยหน่าเป็นพืชยืนต้นขนาดเล็ก ใบเดี่ยวติดกับลำต้น ใบรูปรี ปลายแหลม หรือมนดอกเล็ก มี 3 กลีบดอกห้อยลง สีเหลืองอมเขียว กลิ่นหอม ผลกลม มีตุ่มนูน น้อยหน่า เป็นผลไม้ รสหวาน มีแป้งมาก ช่วยป้องกันและรักษาโรคเลือดออกตามไรฟันได้ ใบรักษากลากเกลื้อน และฆ่าเหา น้ำคั้นจากเมล็ดและใบมีฤทธิ์ฆ่าเหา และฆ่าเชื้อโรค

บัวบก บัวบกเป็นพืชเลื้อย ต้นใบชูสูง 1 ฝ่ามือ มีรากงอกออกมาตามข้อของลำต้น แผ่นใบรูปไต ขอบใบเป็นคลื่น ดอกสีม่วงแดงเข้มออกตรงข้อ ใช้ข้อที่มีรากงอกออกมาปลูก ชอบขึ้นในที่ค่อนข้างแฉะ บัวบก ใบบัวบก กรอบ รสมัน ใช้เป็นผักรับประทานกับอาหารได้หลายอย่าง เช่น กะปิคั่ว หมี่กรอบ ก๋วยเตี๋ยวผัดไทย แกงเผ็ดของทางใต้ นำคั้นจากใบสด ทำให้เจือจาง ใส่นำแข็งและน้ำตาล ทำเป็นเครื่องดื่ม เป็นยาแก้ชำใน ทำให้เลือดกระจายหายฟกช้ำ แก้อาการกระหายน้ำ บำรุงกำลัง บำรุงสายตา กลิ่นหอม รสขมเล็กน้อย แก้อ่อนเพลียเมื่อยล้า รักษาแผลให้หายเร็ว ไม่พบอาการเป็นพิษใดๆ

บอระเพ็ด บอระเพ็ดเป็นไม้เลื้อยเนื้ออ่อน มีปุ่มตามลำต้นกระจายทั่วไป ในรูปเหมือนใบโพธิ์ ดอกออกเป็นช่อ ขนาดเล็กมาก สีเหลืองอมสีเขียว ปลูกโดยใช้เถาปักชำ ขึ้นง่ายมาก บอระเพ็ด รสขมจัด เย็น มีสรรพคุณ ระงับความร้อน แก้ไข้ทุกชนิด ช่วยเจริญอาหาร

ปลาไหลเผือก ปลาไหลเผือก เป็นไม้พุ้มขนาดกลาง ใบเป็นในประกอบ ใบย่อยแข็งเรียวปลายแหลมดอกเป็นช่อใหญ่ยาว สีเหลืองน้ำตาล ผลสีน้ำตาลรูปไข่ ปลูกโดยใช้เมล็ด และกิ่งตอน ขึ้นได้ทุกแห่ง ปลาไหลเผือก รสขมจัด เบื่อเมาเล็กน้อย รากเป็นยาแก้ไข้ ตัดไข้ทุกชนิด

ฝรั่ง ฝรั่งเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก กิ่งอ่อนเป็นสีเหลี่ยม ยอดอ่อนมีขนอ่อนสั้น ๆ ใบเดี่ยวออกเป็นคู่ตรงกันข้าม สีเขียว รูปใบรี ปลายใบมนหรือมีติ่งแหลม โคนใบมน ออกดอกเป็นช่อ ช่อละ 2-3 ดอก ดอกย่อยสีขาว มีเกสรตัวผู้มากเป็นฝอย ผลดิบสีเขียว เมื่อสุกสีเขียวอ่อนปนเหลือง เนื้อในสีขาวมีกลิ่นเฉพาะ มีเมล็ดมากเป็นพืชที่ชอบดินปนทราย ปลูกกันทั่วไปในประเทศไทย ผลฝรั่งมีวิตามินซีสูงมาก ช่วยป้องกันและบรรเทาอาการโรคเลือดออกตามไรฟันได้ดี ใช้ใบฝรั่งเคี้ยวดับกลิ่นปาก รสฝาด ฤทธิ์ฝาดสมาน แก้ท้องเสีย ใช้เป็นยาแก้อาการท้องเดินแบบไม่รุนแรง

ผักบุ้งทะเล ผักบุ้งทะเลเป็นไม้เลื้อย ลำต้นทอดตามดินได้ยาวมาก ปลายใบเว้าเป็นรูปหัวใจ เนื้อใบหนาและกรอบ ดอกเหมือนดอกผักบุ้งสีม่วงชมพู ผลเล็กและกลม ปลูกโดยใชเมล็ดและเถาปักชำ พลเห็นทั่วไปตามชายทะเล ผักบุ้งทะเล ถอดพิษลมเพลมพัด ทำเป็นยาต้มอาบรักษา ใช้รักษาอาการแพ้อักเสบ แมลงสัตว์กัดต่อย โดยเฉพาะแมงกะพรุน

เพกา พกาเป็นไม้ต้นสูง มีใบย่อยจำนวนมาก รูปใบเป็นรูปไข่ ปลายแหลม ดอกเป็นช่อสีม่วงแดง ฝักแบนยาวคล้ายดาบขนาดใหญ่ ฝักอ่อนเป็นผักใช้ปรุงอาหาร ภายในมีเมล็ดแบนมีปีกบางใส ปลูกโดยใช้เมล็ด ปลูกง่าย เพกา เปลือกรสฝาด เย็น ขมเล็กน้อย เป็นยาสมานดับพิษโลหิต แก้นำเหลืองเสีย รากเป็นยาบำรุงธาตุ เมล็ดเป็นยาระบาย

พญายอ พญายอเป็นไม้พุ้มแกมเลื้อย เถาและใบสีเขียว ไม่มีหนาม ใบยาวเรียวปลายแหลม ออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ดอกสีแดงออกเป็นช่ออยู่ที่ปลายกิ่ง แต่ละช่อมี 3-6 ดอก กลีบดอกเป็นหลอด ปลายแยกเป็นสองปาก มีใบประดับสีเขียวรองดอก ปลูกโดยใช้ลำต้นแก่ปักชำ ขึ้นง่าย พญายอ รสจืด ใบเสลดพังพอนตัวเมีย รักษาอาการอักเสบเฉพาะที่ ปวด บวม แดง ร้อน แต่ไม่มีไข้จากแมลงมีพิษกัดต่อย

---

| หน้าแรก | หน้าต่อไป |