|
หวนเหียนคิด คิดหาก จักหวนเหียน |
ผ่อนเพียรทำ ทำไปก่อน ค่อยผ่อนเพียร | ปลงใจนึก นึกอย่าเวียน เปลี่ยนปลงใจ |
ประกอบการ การอย่าละ ที่ประกอบ | นิสัยผล ผลก็ตอบ ตามนิสัย |
เป็นไปตาม ตามเช่น ที่เป็นไป | สำเนากล่าว กล่าวไว้ ฟังสำเนา |
จักกลิ้งคก คกหนัก หากจักกลิ้ง | ภูเขาสูง สูงก็จริง แต่ภูเขา |
ใจเราเพียร เพียรให้เข้า แน่ใจเรา | ตรึกตรองใจ อย่าใจเบา พึงตรึกตรอง |
|
อ้างข้างเติบ มิได้ตรึก ตริสนอง |
เห็นเช่นได้ ใฝ่ด้วยข้าง ลำพองปอง | ไม่ไตร่ตรอง ดูให้สิ้น นุสนธ์ยล |
จักหักโหม โจมเข้าจับ ด้ามพร้าง่า | ตั้งจังก้า หักด้วยเข่า จงยลผล |
ควรครวญใคร่ อย่าให้ป่วย สกนธ์ตน | ชอบสอบค้น เสียให้แจ้ง แห่งการงาน |
แม้แน่ใจ ใครฟัง พินิจกิจ | ถ้าว่าผิด แล้วอย่าเพ่อ บรรหารขาน |
เหมือนเยื้อนแถม แย้มโทษ ประจานปาน | จงปลงจิต คิดอย่าหาญ แต่เดียวเจียว |
|
ค่อยค่อยคิด คาดควร คำนวณเฉลียว |
ดูดูก่อน ผ่อนให้สม ที่กลมเกลียว | จริงจริงแท้ แน่เจียว อย่าวางใจ |
หมั่นหมั่นคิด ที่ในกิจ ประกอบก่อ | ตรองตรองข้อ เสียให้ควร ที่ขานใข |
รอรอรั้ง สังเกตผล เลศกลใน | อ่อนอ่อนไว้ ดีกว่ากล้า อย่าแรงรัน |
คล้ายคล้ายคำ ร่ำว่า เหมือนฆ่าช้าง | แท้แท้ทาง หวังเอางา เท่านั้นนั่น |
เหมือนเหมือนกิจ น้อยจ่าย ใช้ทุนอัน | มากมากครัน คิดไม่คุ้ม ที่ขาดไป |
|
ให้แจ้งให้จบ ครบพิศ นิสิทธิ์นิสัย |
อย่าเพลิดอย่าเพลิน เมินพลั้ง ละลังละไล | วิจารณ์วิจัย ในเหตุ สังเกตสังกา |
ระบิลระบอบ กอบการ สมานสมัคร | ประจงประจักษ์ แจ้งที่ ประสีประสา |
ใช่กมใช่การ พานผิด ประดิษฐ์ประดา | ใช่ทางใช่ท่า อย่ายล กระวนกระวาย |
ใช่เรื่องใช่ราว กล่าวโทษ ประโยชน์ประหยัด | พิบากพิบัด ทัดทำ ระส่ำระสาย |
เสมอเสมือน เตือนตน ทุรนทุราย | ระคนระคาย สิ่งซึ่ง ไม่พึงไม่พอ |
|
ทางนี้สุข ปลุกปลื้ม ลืมนี้หนอ |
รำพึงเพียร เวียนวน ทนพึงพอ | เพียรรวนล่อ ต่อตั้ง กังวลใจ |
ยลแต่อย่าง ต่างรู้ อยู่แต่ยาก | เหลือนิหาก จากล้น พ้นนิสัย |
เหมือนขว้างงู ชูเชิด เปิดกว้างไป | ก็กลับใกล้ ไคล้ยุค ฉุดกลับมา |
สิ่งที่เบื่อ เหลือเบือน เหมือนที่รัก | ต่างร่ำผลัก มักเป็น เช่นร่ำว่า |
รำคาญไหน ใฝ่เฝ้า เข้าคานตา | เช่นคอยท่า หาสุข ทุกข์คอยรึง |
|
สาครินทร์ ถิ่นประเทศ สำนึงถึง |
สำนักสู่ อยู่ประจำ อย่ารำพึง | อย่ารำพรรณ อันซึ่ง จะวายชล |
จะวายชาญ หาญกล้า ดีกว่าสอน | ดีกว่าสั่ง ฟังดูก่อน ใช่เหตุผล |
ใช่เหตุเผื่อ เจือจาน ป่วยการกล | ป่วยประกอบ ชอบแต่ยล ดูท่าทาง |
ดูท่าที่ ที่จะสั่ง จะสอนศิษย์ | จะสอนสู่ ดูชนิด อย่าอางขนาง |
อย่าอ้างขนาด คาดคะเน คะนึงพลาง | คะนึงพลอย คล้อยเป็นกลาง อย่างเอียงเอง |
|
อาจโอ้อิทธิ์อวดอ้าง อย่างข่มเหง |
ขอดข้อนแข้นขู่ข่ม ให้เขาเกรง | โฉดโฉงเฉงเฉาฉ่า ชะล่าใจ |
ทำท่วงทีท่าทาง วางจังหวะ | โกงเกะกะก้าวก่อ ข้อคำไข |
ล้วนเล่ห์ลิ้นลวงลอด สอดกลไก | เหน็บแนมในนึกน่า ระอาคำ |
ถ้าถึงถ้อยถอยถด สลดหลบ | จับจริงจบเจิ่นเจน ก็เอนถลำ |
เหมือนไม้เมามูลมอด ทอดทิ้งทำ | กลับกลอกกล้ำเกลื่อนกลาย คลายกำลัง |
|
หวังแว่วหู ปากจะนิ่ง อย่ากริ่งหวัง |
ดังหนึ่งฆ้อง ก้องเสียง สำเนียงดัง | ตีหยุดยั้ง ยังกังวาล นานกว่าตี |
ผิดคำกล่าว ราวกับพา ให้หาผิด | ที่จะมิด อย่าพึงหมาย มิใช่ที่ |
ดีแลชั่ว ตัวของใคร นิ่งไว้ดี | ควรต้องทำ จะต้องชี้ แต่ที่ควร |
ช้างตายเน่า เอาใบบัว ปิดตัวช้าง | สงวนบ้าง มิใช่ข้อ อย่าพอสงวน |
ชวนเสียกิจ ผิดระบอบ อย่าชอบชวน | เดาอย่าด่วน ใจหวัง ลำพังเดา |
|
มีความคิด คิดไม่ต้อง ต้องโฉดเฉา |
จักโทษใคร ใครจะทำ ทำให้เรา | นั่งนึกเศร้า เศร้าโศกซ้ำ ซ้ำจนใจ |
เหมือนตาบอด บอดแล้วมา มาได้แว่น | ดูยากแสน แสนสุดสิ้น สิ้นนิสัย |
จับขึ้นลูบ ลูบคลำแล้ว แล้ววางไป | ตั้งแต่ใคร่ ใคร่ครวญนึก นึกตื้นตัน |
จะตรึกตรอง ตรองให้รอบ รอบรู้กิจ | กอบการผิด ผิดแล้วยาก ยากผ่อนผัน |
อย่าหุนหวน หวนใจดู ดูสำคัญ | ให้เหมาะมั่น มั่นแม้นมุ่ง มุ่งระวัง |
จากเพียร เจียนเพื่อน เจื่อนพวกจาก | ฝังให้ ใฝ่หาก ฝากห่วงฝัง |
บังกิจ บิดเกียด เบียดกลบัง | ใยทน ยลทั้ง ยั้งทุกข์ใย |
ตรึกสม ตรมซร้อง ต้องสิ่งตรึก | ไหนแล้ว แนวลึก นึกเล่ห์ไหน |
ใดชื่น ดื่นชวน ด่วนเช่นใด | ยลขำ ย้ำไข ไย้ข่าวยล |
ผ่อนขัด ผัดขัน ผันข้อผ่อน | หนไร ให้ร้อน ห่อนรู้หน |
จนค้าง จางคิด จิตค่อยจน | กายหวัง กังวล กลว่างกาย |