วรรณคดีไทย-นิราศ

นิราศเมืองเพชร

ค โอ้รอนรอนอ่อนแสงพระสุริ์ยฉาย

ท้องฟ้าคล้ำน้ำค้างลงพร่างพราย	พระพายชายชื่นเชยรำเพยพาน
อนาถหนาวคราวอาสาเสด็จ	ไปเมืองเพชรบุรินถิ่นสถาน
ลงนาวาหน้าวัดนมัสการ	อธิษฐานถึงคุณกรุณา
ช่วยชุบเลี้ยงเพียงชนกที่ปกเกศ	ถึงต่างเขตของประสงค์คงอาสา
จึงจดหมายรายทางกลางคงคา	แต่นาวาเลี้ยวล่องเข้าคลองน้อย
คได้เห็นแต่แพแขกที่แปลกเพศ	ขายเครื่องเทศเครื่องไทยได้ใช้สอย
ถึงวัดหงส์เห็นแต่หงส์เสาธงลอย	เป็นหงส์ห้อยห่วงธงใช่หงส์ทอง
ถึงวัดพลับลับลี้เป็นที่สงัด	เห็นแต่วัดสังข์กระจายไม่วายหมอง
เหมือนกระจายพรายพลัดกำจัดน้อง	มาถึงคลองบางลำเจียกสำเหนียกนาม...
...ถึงคลองเตยเตยแตกใบแฉกงาม	คิดถึงยามปลูกรักมักเป็นเตย...


ค ถึงบางหลวงล่วงล่องเข้าคลองเล็ก	ล้วนบ้านเจ๊กขายหมูอยู่อักโข...
...ถึงวัดบางนางชีมีแต่สงฆ์	ไม่เห็นองค์นางชีอยู่ที่ไหน..
...ถึงวัดบางนางนองแม้นน้องมี	มาถึงที่ก็จะต้องนองน้ำตา...
...จะแลเหลียวเปลี่ยวเนตรเป็นเขตสวน	มะม่วงพรวนหมากมะพร้าวสาวสาวไสว
พฤกษาออกดอกลูกเขาปลูกไว้	หอมดอกไม้กลิ่นกลบอบละออง
ค โอ้รื่นรื่นชื่นเชยที่เคยหอม	เคยถนอมนวลปรางมาหมางหมอง
ถึงบางหว้าอารามนามจอมทอง	ดูเรืองรองรุ่งโรจน์ที่โบสถ์ราม
สาธุสะพระองค์มาทรงสร้าง	เป็นเยี่ยงอย่างไว้ในภาษาสยาม
ในพระโกศโปรดปรานประทานนาม	โอรสราชอารามงามเจริญ
มีเขื่อนรอบขอบคูดูพิลึก	กุฏิตึกเก๋งกุฏิ์สุดสรรเสริญ
ที่ริมน้ำทำศาลาไว้น่าเพลิน	จนเรือเดินมาถึงทางบางขุนเทียน...
ค บางประทุนเหมือนประทุนได้อุ่นจิต	พอป้องปิดเป็นหลังคานิจจาเอ๋ย...
ค ถึงคลองขวางบางระแนะแวะข้างขวา	ใครหนอมาแนะแหนกันแต่หลัง...
ค ถึงวัดไทรไทรใหญ่ใบชอุ่ม	เป็นเซิงซุ้มสาขาพฤกษาศาล...
ค ถึงบางบอนบอนที่นี่มีแต่ชื่อ	เขาเลื่องลือบอนข้างบางยี่ขัน
อันบอนต้นบอนน้ำตาลย่อมหวานมัน	แต่ปากคันแก้ไขมิใคร่ฟัง
ค ถึงวัดกกรกร้างอยู่ข้างซ้าย	เป็นรอยรายปืนพม่าที่ฝาผนัง
ถูกทะลุปรุไปแต่ไม่พัง	แต่โบสถ์ยังทนปืนอยู่ยืนนาน...
...ด้วยที่นี่เคยตั้งโขลนทวาร	ได้เบิกบานประตูป่าพนาลัย


ค โอ้อกเอ๋ยเลยออกประตูป่า	กำดัดดึกนึกน่าน้ำตาไหล...
...โอ้นึกนึกดึกเงียบยะเยียบอก	เห็นแต่กกกอปรงเป็นพงไสว
ลดาวัลย์พันพุ่มชอุ่มใบ	เรไรไพเราะร้องซ้องสำเนียง
เสียงกรอดเกรียดเขียดกบเข้าขบเคี้ยว	เหมือนกรับเกรี้ยวกรอดกรีดวะหวีดเสียง
หริ่งหริ่งแหร้แม่ม่ายลองไนเรียง	แซ่สำเนียงหนาวในใจรำจวญ
เหมือนดนตรีปีป่าประสายาก	ทั้งสองฟากฟังให้อาลัยหวน...
ค ถึงศรีษะกระบือเป็นชื่อบ้าน	ระยะย่านยุงชุมรุมข่มเหง
ทั้งกุมภากล้าหาญเขาพาลเกรง	ให้วังเวงวิญญาเอกากาย...
...ถึงศรีษะละหานเป็นย่านร้าย	ข้างฝั่งซ้ายแสมดำเขาทำฟืน
ถึงโคกขามคร้ามใจได้ไต่ถาม	โคกมะขามดอกมิใช่อะไรอื่น...
...ถึงย่านซื่อสมชื่อด้วยซื่อสุด	ใจมนุษย์เหมือนกระนี้แล้วดีเหลือ
เป็นป่าปรงพงพุ่มดูครุมเครือ	เหมือนซุ้มเสือซ่อนร้ายไว้ภายใน
ถึงบ้านขอมลอมฟืนดูดื่นดาษ	มีอาวาสวัดวาที่อาศัย
ออกชะวากปากชลามหาชัย	อโณทัยแย้มเยี่ยมเหลี่ยมพระเมรุ


ค ข้างฝั่งซ้ายชายทะเลเป็นลมคลื่น	นภางค์พื้นเผือดแดงดังแสงเสน
แม่น้ำกว้างว้างเวิ้งเป็นเชิงเลน	ลำพูเอนอ่อนทอดยอดระย้า
หยุดประทับยับยั้งอยู่ฝั่งซ้าย	แสนสบายบังลมร่มรุกขา
บรรดาเรือหนือใต้ทั้งไปมา	คอยคงคาเกลื่อนกลาดไม่ขาดคราว
บ้างหุงต้มงมงายทั้งชายหญิง	บ้างแกงปิ้งปากเรียกกันเพรียกฉาว
เสียงแต่ตำน้ำพริกอยู่กริกกราว	เหมือนเสียงส้าวเกาะโกร่งที่โรงงาน
ค เห็นฝูงลิงวิ่งตามกันสอสอ	มาคอยขอโภชนากระยาหาร
คนทั้งหลายชายหญิงทิ้งให้ทาน	ต่างลนลานล้วงได้เอาไพล่พลิ้ว
เวทนาวานรอ่อนน้อยน้อย	กระจ้อยร่อยกระจิริดจิดจีดจิ๋ว
บ้างเกาะแม่แลโลดกระโดดปลิว	ดูหอบหิ้วมิให้ถูกตัวลูกเลย
ค โอ้พ่อแม่แต่ชั้นลิงไม่ทิ้งบุตร	เพราะแสนสุคเสนหานิจจาเอ๋ย
ที่ลูกอ่อนป้อนนมนั่งชมเชย	กระไรเลยแลเห็นน่าเอ็นดู
แต่ลิงใหญ่อ้ายทะโมนมันโลนเหลือ	จนชาวเรือเมินหมดด้วยอดสู
ทั้งลิงเผือกเทือกเถามันเจ้าชู้	ใครแลดูมันนักมันยักคิ้ว
บ้างกระโดดโลดหาแต่อาหาร	ได้สมานยอดแสมพอแก้หิว
เขาโห่เกรียวประเดี๋ยวใจก็ไพล่พลิ้ว	กลับชี้นิ้วให้ดูอดสูตา
ค ได้ชมเล่นเห็นแต่นกวิหคกลุ้ม	เที่ยวดุ่มดุ่มเดินดินกินมัจฉา
กลางสมุทรผุดโผล่ล้วนโลมา	ดูหน้าตาแต่ละตัวน่ากลัวเกรง
ล้วนหัวบาตรวาดหางไปกลางคลื่น	ศีรษะลื่นเลี่ยนโล่งดูโจ่งเหม่ง
ดูมากมายหลายอย่างยิ่งวางเวง	จนน้ำขึ้นครื้นเครงเป็นคราวเรือ
บ้างถอนหลักชักถ่อหัวร่อร่า	บ้างก็มาบ้างก็ไปทั้งใต้เหนือ
บ้างขับร้องซ้องสำเนียงจนเสียงเครือ เป็นประมงหลงละโมบด้วยโลภลาภ	ต่างเลี้ยวเรือลงหน้าบ้านท่าจีน ไม่กลัวบาปเลยช่างนับแต่ทรัพย์สีน
ตลิ่งพังฝั่งชลาล้วนปลาตีน	ตะกายปีนเลนเล่นอยู่เป็นแปลง


ค ในลำคลองสองฟากล้วนจากปลูก	ทะลายลูกดอกจากขึ้นฝากแฝง
ต้นจากถูกลูกชิดนั้นติดแพง	เขาช่างแปลงชื่อถูกเรียกลูกชิด
ถึงบ้านบ่อกอจากมิอยากสิ้น	เหมือนจากถิ่นท่องเที่ยวมาเปลี่ยวจิต
อันใบจากรากกอไม่ขอคิด	แต่ลูกชิดชอบใจจะใคร่ชม
ค ถึงคลองนี่อีรำท่าแร้งเรียก	สุดสำเหนียกที่จะถามความปฐม
เขาทำน้ำทำนาปลาอุดม	เป็นนิคมเขตบ้านพวกพรานปลา
ที่ปากคลองกองฟืนไว้ดื่นดาษ	ดูเกลื่อนกลาดเรียงรายทั้งซ้ายขวา
ถึงบางขวางข้างซ้ายชายชลา	ไขคงคาขังน้ำไว้ทำกลือ
หรือบ้านนี้ที่เขาว่าตำราร่ำ	ช่างปั้นน้ำเป็นตัวน่ากลัวเหลือ
ดูครึ้มครึกพฤกษาลดาเครือ	ล้วนรกเรื้อรำเริงเป็นเซิงซุ้ม
ตะบูนต้นผลห้อยย้อยระย้า	ดาษดาดังหนึ่งผูกด้วยลูกตุ้ม
เป็นคราบน้ำคร่ำคร่าแตกตารุม	ดูกระปุ่มกระปิ่มตุ่มติ่มเต็ม
ลำพูรายชายตลิ่งดูกิ่งค้อม	มีขวากล้อมแหลมรายดังปลายเข็ม


เห็นปูเปี้ยวเที่ยวไต่กินไคลเค็ม	บ้างเก็บเล็มลากก้ามครุ่มคร่ามครัน
โอ้เอ็นดูปูไม่มีซึ่งศีรษะ	เท้าระกะก้อมโกงโม่งโค่งขัน
ไม่มีเลือดเชือดฉะปะแต่มัน	เป็นเพศพันธุ์ได้ผัวเพราะมัวเมา
แม้นเมียออกลอกคราบไปคาบเหยื่อ	เอามาเผื่อภรรยาเมตตาเขา
ระวังดูอยู่ประจำทุกค่ำเช้า ถึงทีผัวตัวลอกพอออกคราบ	อุตส่าห์เฝ้าฟูมฟักเพราะรักเมีย เมียมันคาบคีบเนื้อเป็นเหยื่อเสีย
จึงเกิดไข่ไร้ผัวเที่ยวยั้วเยี้ย	ยังแต่เมียเคลื่อนคล้อยขึ้นลอยแพ
สมเพชสัตว์ทัศนาพฤกษาสล้าง	ล้วนโกงกางกุ่มแกมแซมแสม
สงัดเหงาเปล่าเปลี่ยวเมื่อเหลียวแล	เสียงแอ้แจ้จักจั่นหวั่นวิญญา
ค ถึงคลองนามสามสิบสองคดคุ้ง	ชะวากวุ้งเวียนซ้ายมาฝ่ายขวา...
ค ถึงปากช่องคลองชื่อสุนัขหอน	ทั้งเรือแพแลสลอนเสลือกสลน
ต่างแข็งข้อถ่อค้ำที่น้ำวน	คงคาข้นขุ่นตื้นแต่พื้นเลน
เข้ายัดเยียดเสียดแทรกบ้างแตกหัก	บ้างถ่อผลักอึดอัดขัดเขมร
บ้างทุ่มเถียงเสียงหญิงขึ้นเกนเกน	ล้วนโคลนเลนเปื้อนเปราะเลอะทั้งตัว...
...ทั้งยุงชุมรุมกัดปัดเปรียะประ	เสียงผัวะผะพึบพับปุบปับแปะ
ที่เข็นเรียงเคียงลำขยำขแยะ	มันเกาะแกะกันจริงจริงหญิงกับชาย
ค จนตกทางบางสะใภ้ครรไลล่อง	มีบ้านช่องซ้ายขวาเขาค้าขาย
ปลูกทับทิมริมทางสองข้างราย	ไม่เปล่าดายดกระย้าทั้งตาปี
บ้างดิบห่ามงามงอมจนค้อมกิ่ง	เป็นดอกติ่งแตกประดับสลับสี
บ้างแตกร้าวพราวเม็ดเพชรโนรี	เขาขายดีเก็บได้ใส่กระเชอ
มาตั้งขายฝ่ายเจ้าของไม่ต้องถือ	เห็นเรือล่องร้องว่าซื้อทับทิมเหนอ
จะพูดจาคารวะทั้งคะเออ	เสียงเหน่อเหน่อหน้าตาน่าเอ็นดู...

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |