วรรณคดีไทย-นิราศ

นิราศเมืองเพชร


ค ถึงอารามนามที่กุฎีทอง	ดูเรืองรองรุ่งโรจน์โบสถ์วิหาร
ริมอารามข้ามน้ำทำตะพาน	นมัสการเดินมาในวารี
ถึงคุ้งเคี้ยวเลี้ยวลดชื่อคดอ้อย	ตะวันคล้อยคล้ำฟ้าในราศี
ค่อยคล่องแคล่วแจวรีบถึงพริบพรี	ประทับที่หน้าท่าพลับพลาชัย
ด้วยวัดนี้ที่สำหรับประทับร้อน	นรินทรท้าวพระยามาอาศัย
ขอเดชะอานุภาพช่วยปราบภัย	ให้มีชัยเหมือนเช่นนามอารามเมือง
ดูเรือแพแซ่ซ้องทั้งสองฟาก	บ้างขายหมากขายพลูหนวกหูเหือง
นอนค้างคืนตื่นเช้าเห็นชาวเมือง	ดูนองเนืองนาวาบ้างมาไป
ค ได้เยี่ยมเยือนเรือนบ้านท่านขุนแพ่ง	มาปลูกแปลงแปลกกว่าเมื่ออาศัย
ด้วยศึกลาวคราวนั้นเธอบรรลัย	ไม่มีใครครอบครองจึงหมองมัว...
...โอ้อกเอ๋ยเคยสำราญอยู่บ้านนี้	ได้ฟังปี่พาทย์เพราะเสนาะเสียง
ทั้งหญิงชายฝ่ายเพื่อนริมเรือนเรียง	เคยพร้อมเพรียงเพรางายสบายใจ...
ค แล้วอำลาอาลัยใจจะขาด	จำนิราศแรมร้างห่างสถาน
ลงเรือจอดทอดท่าหน้าตะพาน	แสนสงสารศิษย์หาออกมาอึง...
ค แล้วไปบ้านท่านแพ่งตำแหน่งใหม่	ยังรักใคร่ครองจิตสนิทสนม...
ค โอ้คิดถึงพึ่งบุญท่านขุนแพ่ง	ไปหน้าแล้งรับแขกแรกวสันต์
ตำข้าวเม่าเคล้าน้ำตาลทั้งหวานมัน	ได้ช่วยกันคั้นขยำน้ำกะทิ
เขาไปเที่ยวเกี่ยวข้าวอยู่เฝ้าห้อง	เหมือนพี่น้องนึกโอ้อโหสิ...
ค แล้วไปบ้านตาลเรียงเคียงบ้านไร่	ที่นับในน้องเนื้อช่วยเกื้อหนุน
พอวันนัดซัดน้ำเขาทำบุญ	เห็นคนวุ่นหยุดยั้งยืนรั้งรอ
เขาว่าน้องของเราเป็นเจ้าสาว	ไม่รู้ราวเรื่องเร่อมาเจอหอ
เหมือนจุดใต้ว่ายน้ำมาตำตอ	เสียแรงถ่อกายมาก็อาภัพ...
...พอวันพระศรัทธาพากันไป	เที่ยวแวะไหว้พระอารามตามกำลัง
สาธุสะพระนอนสิงขรเขา	พระพุทธเจ้าหลวงสร้างแต่ปางหลัง
ยี่สิบวาฝากั้นเป็นบัลลังก์	ดูเปล่งปลั่งปลื้มใจกระไรเลย
พระเนตรหลับทับพระบาทไสยาสน์เหยียด	อ่อนละเอียดอาสนะพระเขนย
พระเจ้างามยามประทมน่าชมเชย	ช่วยรำเพยพัชนีนั่งวีลม
แล้วนึกว่าหน้าหนาวมาคราวนี้	ถึงแท่นที่พระสถิตสนิทสนม
ยังมีแต่แพรหอมถนอมชม	ได้คลี่ห่มอุระพระประธาน...


ค แล้วลดเลี้ยวเที่ยวไปบันไดอิฐ	ต่างเพลินพิศเพิงผารุกขาเขา
จิกจันทน์แจงแทงทวยกรวยกันเกรา	โมกข์แมงเม่าไม่งอกซอกศิลา
เหล่าลั่นทมยมโดยร่วงโรยกลิ่น	ระรวยรินรื่นรื่นชื่นนาสา
โบสถ์วิหารลานวัดทัศนา	ล้วนศิลาแลสะอาดด้วยกวาดเตียน
มีกุฎีที่พระสงฆ์ทรงสถิต	พฤกษาชิดชั้นไผ่เหมือนไม้เขียน
น่าสนุกรุกขชาติดาษเดียร	เที่ยวเดินเวียนวงรอบขอบคีรี


ค พอแดดร่มลมชายสบายจิต	เที่ยมชมทิศทุ่งทางกลางวิถี
ทั่วประเทศเขตแคว้นแดนพริบพรี	เหมือนจะชี้ไปไม่พ้นแต่ต้นตาล
ที่พวกทำน้ำโตนดประโยชน์ทรัพย์	มีดสำหรับเหน็บข้างอย่างทหาร
พะโองยาวก้าวตีนปีนทะยาน	กระบอกตาลแขวนก้นคนละพวง
แต่ใจดีที่ว่าใครเข้าไปขอ	ให้กินพออิ่มอุทร บ ห่อนหวง


ได้ชื่นฉ่ำน้ำตาลหวานหวานทรวง	ขึ้นเขาหลวงเลียบบเดินเนินบันได
ดูเย็นชื่นรื่นร่มพนมมาศ	รุกขชาติช่อดอกออกไสว
บ้างหล่นร่วงพวงผกาสุมาลัย	ต่างเด็ดได้เดินดมบ้างชมดวง
ภุมรินบินว่อนเที่ยวร่อนร้อง	เหมือนเสียงฆ้องหึ่งหึ่งล้วนผึ้งหลวง
เวียนประเวศเกษราบุปผาพวง	ได้เชยดวงดอกไม้เหมือนใจจง
ค โอ้อกน้องท่องเที่ยวมาเปลี่ยวจิต	ไม่มีมิตรที่จะชมสมประสงค์
กับหนูน้อยพลอยเพลินเที่ยวเดินวง	ขึ้นถึงองค์พระเจดีย์บนคีริน
ต่างเหนื่อยบอบนอบน้อมอยู่พร้อมพรั่ง	บ้างหยุดนั่งเอนนอนบนก้อนหิน
เห็นประเทศเขตแคว้นในแดนดิน	มีบ้านถิ่นทิวไม้ไรไรราย
คีรีรอบขอบเขื่อนดูเหมือนเมฆ	แลวิเวกหวาดหวั่นยิ่งขวัญหาย
เห็นทะเลเคหาหน้าหาดทราย	ดูเรียงรายเรี่ยเรี่ยเตี้ยติดดิน
ได้ชมเพลินเมินมุ่งดูทุ่งกว้าง	มีแถวทางเถื่อนท่าชลาสินธุ์
ฝูงวิหคนกกาเที่ยวหากิน	บ้างโบยบินว้าว่อนบ้างร่อนเรียง
ที่ไร้คู่อยู่เดียวก็เที่ยวร้อง	ประสานซ้องสกุณาภาษาเสียง
กินปลีเปล้าเขาไฟจับไม้เรียง	กรอดเคียงคู่กรอดแล้วพลอดเพลิน
รอกกระแตแลโลดกระโดดเล่น	กระต่ายเต้นตามลำเนาภูเขาเขิน
ที่ทุ่งหว้างกลางหนเห็นคนเดิน	หาบน้ำตาลคานเยิ่นหยอกเอินกัน
ทั้งล้อเกวียนเดียรดาษดูกลาดเกลื่อน	ทุกถิ่นเถื่อนทุ่งแถวแพ้วจังหัน
โสมนัสทัศนาจนสายัณห์	แล้วพากันเข้าในถ้ำน่าสำราญ


ค มีพระไสยาสน์พระบาทเหยียด	คนมันเบียดเบียนขุดสุดสงสาร
พระทรวงพังทั้งพระเพลาก็ร้าวราน	โอ้ชาวบ้านช่างไม่สร้างขึ้นบ้างเลย
ทั้งผนังพังทับอยู่กับถ้ำ	โอ้นึกน้ำตาตกเจียวอกเอ๋ย
ดูว้างเวิ้งเชิงพนมน่าชมเชย	ต่างแหงนเงยชมชะง่อนก้อนศิลา
เป็นลดหลั่นชั้นช่องมีห้องหับ	แลสลับเลื่อนคล้ายลายเลขา
กลางคิรินหินห้อยย้อยระย้า	ดาษดาดูดูดังพู่พวง...
...เขาตั้งอ่างกลางถ้ำมีน้ำย้อย	ดูผอยผอยเผาะลงที่ตรงหลุม
เป็นไคลคล้ำน้ำแท่งกลับแข็งคุม	เป็นหินหุ้มอ่างอิฐสนิทดี
ค แล้วเดินดูภูผาศิลาเลื่อม	บ้างงอกเงือมเงาระยับสลับสี
เป็นห้องน้อยรอยหนังสือลายมือมี	คิดถึงปีเมื่อเป็นบ้าเคยมานอน
ชมลูกจันทน์กลั่นกลิ่นระรินรื่น	จนเที่ยงคืนแขนซ้ายกลายเป็นหมอน
เห็นห้องหินศิลาน่าอาวรณ์	เคยกล่าวกลอนกล่อมช้าโอ้ชาตรี
พอจวนรุ่งฝูงนกวิหคร้อง	เรไรซ้องเสียงจังหรีดดังดีดสี...
...จึงเขียนกล่อนนอนค้างไว้ต่างพักตร์	หวังประจักษ์มิ่งมิตรพิสมัย
จงภิญโญโมทนาให้อาภัย	อย่าน้อยใจเลยถ้ำขออำลา
ค แล้วลัดออกนอกลำเนาภูเขาหลวง	ดูเด่นดวงเดือนสว่างกลางเวหา
โอ้เย็นฉ่ำน้ำค้างที่กลางนา	เสียงปักษาเพรียกพลอดบนยอดตาล
มาตามทางหว่างโตนดลิงโลดจิต	แต่พวกศิษย์แสนสุขสนุกสนาน
เห็นกระต่ายไล่โลดโดดทะยาน	เสียงลูกตาลกรากตึงตะลึงแล
ต่างชิมชมดมเดินเจริญรื่น	เที่ยวชมชื่นเขตแขวงด้วยแสงแข
ต่างลดเลี้ยวเที่ยวเด็ดดอกแคแตร	ได้เห็นแต่นกน้อยต้อยติวิด
สักสองยามตามทักล้วนปักษา	เสียงแจ้วจ้าจ้อยเจียวเตี๋ยวเตี๋ยวติด
โอ้ฟังฟังหวังสวาทไม่ขาดคิด	ช่างไม่ผิดเสียงสาวชาวพริบพรี


ค แล้วเลี้ยวลงตรงหน้าวัดพระธาตุ	พอเดือนคลาดคล้อยจำรัสรัศมี
ดูพระปรางค์กลางอารามก็งามดี	แต่ไม่มีเงาบ้างเป็นอย่างไร
สาธุสะพระมหาตถาคต	ยังปรากฏมิได้เสื่อมที่เลื่อมใส
พอไก่ขันวันทาลาครรไล	ลงเรือใหญ่ล่องมาถึงธานี
ค จึงจดหมายรายความตามสังเกต	ถิ่นประเทศแถวทางกลางวิถี
ให้อ่านเล่นเป็นเรื่องเมืองพริบพรี	ผู้ใดมีคุณก็ได้ไปแทนคุณ
ทั้งผ้าหอมย้อมเหลืองได้เปลื้องห่ม	พระประทมที่ลำเนาภูเขาขุน
กุศลนั้นบรรดาที่การุญ	รับส่วนบุญเอาเถิดท่านที่อ่านเอย ฯ

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |