วรรณคดีไทย-นิราศธารถลาง

นิราศถลาง

ยิ่งคิดไปใจหายไม่วายคิด	พระอาทิตย์แจ้งจบพิภพสวรรค์
ก็ปลุกเพื่อนเตือนตื่นขึ้นพร้อมกัน	พัลวันเกะกะเอะอะอึง
จึงนายท้ายนายหัวตัวสันทัด	ให้รีบจัดสายระยางสองข้างขึง
ถอนสมอช่อใบใส่รอกรึง	พอลมตึงติดใบก็ไคลคลา
ออกน้ำเขียวเกลียวคลื่นดูครืนครึก	ทะเลลึกกว้างใหญ่ไกลหนักหนา
ดูเบื้องซ้ายสายสมุดสุดสายตา	ดูเบื้องขวาทิวไม้รำไรราย
เห็นเมฆใกล้เมฆกระปุ่มกระปิ่ม	ติดกับริมฟ้าเกลื่อนแล้วเคลือนหาย
ชมทะเลเมฆาจนตาลาย	ตะวันสายคลื่นลมระดมดัง

เหลียวเห็นเกาะสีชังนั่งพินิจ	เฉลียวคิดถึงนุชที่สุดหวัง
ให้นึกกลัวน้องหญิงจะชิงชัง	ถ้าเป็นดังชื่อเกาะแล้วเคราะห์กรรม
เห็นสมมุกขอให้สมอารมณ์มาด	ขอเชิญไทธิราชช่วยอุปถัมภ์
ถึงคนอื่นขืนแค่นสักแสนคำ	อย่าให้น้ำใจน้องเป็นสองใจ
รำพันพลางเรือแล่นแสนสาหัส	พระพายพัดคลื่นคลอนสะท้อนไหว
เรือกระโดดคลื่นดังปึงปังไป	จนเพลาใบตีน้ำน่ารำคาญ
ถึงบ้านแหลมแหลมจริงตลิ่งเอ๋ย	ขอลาเลยแหลมไปไกลสถาน
กว่าจะได้กลับมาก็ช้านาน	แสนรำคาญคิดไปใจระบม

------------------

ถึงบางแก้วโอ้ว่าแก้วของพี่เอ๋ย	จะลอยเลยลับเนตรของเชษฐา
มิได้กกกอดแก้วพี่แล้วนา	เป็นเวลากรรมมากที่จากไกล

------------------

มาตะบึงลุถึงตระโหนดหลวง	ก็แล่นล่วงเลยลัดตัดสถาน
ไม่รอรามาตะบึงจนถึงปราณ	เห็นเรือนบ้านมากมายชายทะเล

-------------------

ครั้นถึงสามร้อยยอดก็ทอดอยู่	พี่นั่งดูหาดทรายชายสิงขร
มีบ้านตั้งฝั่งฝาริมสาคร	ดูซับซ้อนแสนสุขสนุกสบาย
พวกชาวบ้านแถวนี้ไม่มีโง่	ปลูกแตงโมริมไร่เอาไว้ขาย
ข้างหลังบ้านนั้นมีคีรีราย	ศิลาลายแลเลื่อมชะเงื้อมเงา
สามร้อยยอดยอดอะไรไม่ประจักษ์	หรือยอดรักเรียมอยู่บนภูเขา
มองเขม้นไม่เห็นยอดรักเรา	เห็นภูเขายอดเยี่ยมเทียมอัมพร
ฟังเสียงนกในเกาะเสนาะก้อง	เรไรร้องหริ่งหริ่งบนสิงขร
สุริยาลงลับยุคนธร	พระจันทรจรแจ่มฟ้าดาราราย
น้ำค้างพรมลมพัดเย็นระย่อ	ถอนสมอแล่นไปดังใจหมาย
เห็นน้ำเค็มพราวพร่างกระจ่างพราย	ดังแก้วปรายโปรยปราดสาดระแนง

------------------

ถึงม่องไล่มองแลชะแง้หา	เห็นภูผาแต่ไกลใหญ่มหันต์
ชื่อม่องไล่ไล่ใครที่ไหนทัน	จังสาปสรงชื่อเกาะไว้เหมาะใจ

-------------------

ทะเลนี้มีคณามัจฉาชาติ	ปลาวาฬแกลบว่ายกลาดลีลาศล่อง
บ้างอมชลพ่นฟุ้งเป็นฝอยฟอง	ตะเพียนทองโดดดิ้นกินสินธู
ฝูงฉลากเรรวนเข้ากวนเพื้อน	ราหูเลื่อนลอยหาพวกราหู

ฝูงฉลามตามพวกฉลามพรู	บ้างขึนพูฟ่องพลิกกระดิกกระโดง
บ้างกินปลาเล็กปลาน้อยลอยขยอก	ดูเกลื่อนกลอกกลับหางเสียงผางโผง
ปลาโลมาพาเพื่อนขึ้นเกลื่อนโคลง	ดูโป้งโล้งเล่นคลื่นตัวลื่นลาม
ปลาโลมาใจดีไม่มีดุ	มุทะลุหนักหนาปลาฉลาม
เห็นเรือแล่นแต่ไกลมันว่ายตาม	พี่นึกคร้ามนั่งภาวนาไป

---------------------

ถึงเกาะเศียรปลาวาฬดาลเทวศ	ชำเรืองเนตรชมชะง่อนก้อนสิงขร
ดูช่างเหมือนปลาวาฬ ตระหง่านงอน	ใครตัดรอนทิ้งขวางเสียบางไร
เห็นแต่หัวตัวหายมิได้เห็น	ดูก็เช่นเรียมหมองไม่ผ่องใส
ไม่เห็นตัวแก้วตาด้วยมาไกล	เห็นแต่ใบกับเรือเหลือรำคาญ

----------------------

แล่นเฉลียงเฉียงทิศตะวันตก	ราวกับนกบินเตร่บนเวหา
ชมละเมาะเกาะแก่งทุกแห่งมา	ไม่รอรารีบรัดตัดตำบล
ถึงเกาะแก่งรำพึงตะลึงคิด	นิ่งพินิจแนวทางมากลางหน
พี่รำพึงถึงน้องหมองกมล	จนเลยพ้นแม่รำพึงตะบึงมา
กระทั่งถึงบางสะพานสถานที่	มีทองแต่โบราณนานหนักหนา
บังเกิดกับกายสิทธิอิศรา	ไม่มีราคีแกมแอร่มเรือง
เนื้อกษัตริย์ชัดแท้ไม่แปรธาตุ	ธรรมชาติสุกใสวิไลเหลือง
ชาติปะหังหุงขาดบาทละเฟื้อง	ถึงรุ่งเรืองก็ยังเบาเยาราคา
บางตะพานผุดผ่องไม่ต้องหุง	ราคาสูงสมสีดีหนักหนา
พี่อยากได้เนื้อทองให้น้องทา	แต่วาสนายังไม่เทียมต้องเจียมใจ
รำพรรณพรางเรือเรื่อยมาเฉื่อยฉิว	ถึงประทิวทัศนาพฤกษาไสว
เป็นทิวทิวริ้วริ้วอยู่ไรไร	พี่แลไปเป็นสถานที่บ้านคน
เป็นเมืองริมวารีกะจีริด	นั่งพินิจแล้วก็ห่างมากลางหน
ให้ว้าเหว่วิญญาในสาชล	ถึงบางสนแสนโศกวิโยคนัก
โอ้บางสนต้นสนประจำอยู่	จึงได้รู้เรียกนามความประจักษ์
แต่ตัวเรามิได้อยู่ประจำรัก	มาไกลพักตร์นุชนาฏอนาถใจ

------------------

ถึงปากน้ำชุมพรพระนครน้อย	เขาเคยคอยจับพม่าเข้ามาถวาย
ที่ริมเมืองมีเกาะละเมาะราย	เป็นหาดทรายทั่วปลอดตลอดไป
เห็นเจดีย์มีอยู่บนจอมเกาะ	ดูงามเหมาะเสาหงส์ธงไสว
พี่ชี้บอกนายท้ายบ่ายเข้าไป	แวะขึ้นไปพระเจดีย์ด้วยปรีดา
แล้วลดเลี้ยวเที่ยวเล่นบนจอมเขา	ชมลำเนาตามเกาะละเมาะผา
แลสลับซับซ้อนก้อนศิลา	ดูก็น่าเพลิดเพลินเนินคีรี
เวลาค่ำน้ำขึ้นเป็นคลื่นต่วม	น้ำก็ท่วมถึงตีนคีรีศรี
ชมไม่ทั่วภูผาเข้าราตรี	ลาเจดีย์ลงเรือเหลือเสียดาย
ถอนสมอช่อใบขึ้นใส่รอก	แล้วแล่นออกไปในวนชลสาย
กระจ่างแจ้งแสงจันทรพรรณราย	ดาวกระจายแจ่มฟ้านภาลัย
เห็นดาวฤกษ์ทั้งปวงขึ้นช่วงโชติ	อร่ามโรจน์เรืองรองดูผ่องใส
โอ้ว่าดาวเอ๋ยดาวฉันหนาวใจ	ทำอย่างไรจึงได้อุ่นละมุนทรวง

-------------------

ถึงหลังสวนสวนหลวงหรือสวนราษฎร์	หลากประหลาดสวนมีอยู่ที่ไหน
ไม่เห็นสวนเห็นแต่เกาะละเมาะไพร	ภูเขาใหญ่อยู่ข้างขวาริมสาคร
ดูเวิ้งว้างเพิงผาน่าสนุก	มีร่มรุกข์เรียงรายชายสิงขร
บ้างคดงองามงอกขึ้นซอกซอน	แอบชะง่อนอิงโกรกชะโงกบัง
บนจอมเขาเหล่าไม้เล็ก ๆ งอก	ฤดูดอกฤดูดีดังสีสังข์
ที่ตีนเขาน้ำตื้นคลื่นประดัง	ไม่รอรั้งรีบมาจนช้านาน

--------------------

ถึงไชยาธานีบุรีสถาน	เห็นเมืองบ้านใหญ่โตสโมสร
สะพรึบพร้อมไพร่ฟ้าประชากร	สถาพรพูนสุขสนุกสบาย
ตั้งตลาดสองแถวแนวถนน	ล้วนผู้คนอึงอื้อมาซื้อขาย
เสียงกระหนุงกระหนิงทั้งหญิงชาย	บ้างร้องขายลูกพะเนียงเถียงกันอึง
บ้างก็ขายมะปลิงมะปรางมะซางสด	ทุเรียนรสชื่นใจสิบใบสลึง
ชมตลาดลานจิตคิดรำพึง	นึกคะนึงทัศนาแล้วคลาไคล
สิ้นประเทศเขตทางกลางสมุทร	ก็รีบรุดเข้าในลำแม่น้ำไหล
ถึงบ้านดอนลมหมดก็ลดใบ	แจวขึ้นไปตามลำแม่น้ำราย
แม่น้ำใหญ่ยาวยืดจืดสนิท	พี่วักวิดอาบกินกระสินธุ์สาย
เห็นบ้านช่องสองฟากนั้นมากมาย	เป็นเมืองใต้จันตประเทศเขตนคร
มีเรือกสวนล้วนเหล่ามะพร้าวมาก	ทั้งสองฟากซ้อนซับสลับสลอน
ต้นทุเรียนมังคุดละมุดกะท้อน	อรชรช่อผลระคนใบ
เกตระกำอำพาจำปาดะ	ทั้งสละกินเปรี้ยวเคี้ยวไม่ไหว
สะตือสนพะเนียงเคียงกันไป	มะเฟืองมะไฟพวงระย้าดูน่ากิน
พี่ชมพลางทางพ้นตำบลสวน	นาวาด่วนมาในแควกระแสสินธุ์
โทมนัสทัศนาดูวาริน	ระรื่นกลิ่นเสาวคนธุ์ริมชลธาร

-------------------

รำพันแล้วแจวหนักมาสักครู่	เห็นลำพูรายรากเป็นขวากแหลม
ในทรวงพี่เจ็บมากเหมือนขวากแซม	ด้วยร้างแรมรสรักลีลาศมา
ไม่รู้จักแห่งหนตำบลสถาน	ยิ่งรำคาญคิดหวนรัญจวนหา
ขึ้นเหนือน้ำรำพึงตะบึงมา	ได้สี่ห้าคุ้งคิดกำหนดทาง
พอถึงท่าที่จอดทอดประทับ	ตะวันลับเมรุไกรฤทัยหมาง
พี่เอนเอียงแอบนอนลงตอนกลาง	นายระวางพูดจาปรึกษากัน
ว่าหนทางที่จะไปยังไกลเหลือ	ขึ้นจากเรือเดินไปในไพรสัณฑ์
เอาเรือใหญ่ไปยากลำบากครัน	จะผ่อนผันคิดหานาวาพาย
ขึ้นไปอีกสามคืนน้ำตื้นติด	เราจะติดกลอกกลับขยับขยาย
ขึ้นไปหาเจ้าบ้านท่านเป็นนาย	ขอเรือพายขอขี่สักสี่ลำ
เอาเรือใหญ่ไปเปลี่ยนเขาไว้ด้วย	ก็เห็นทีเขาจะช่วยอุปถัมภ์
ครั้นปรึกษากันเสร็จสำเร็จคำ	ขึ้นจากลำเรือมาหากำนัล
ก็พอสมน้ำจิตที่คิดหมาย	ได้เรือพายปรีเปรมเกษมสันต์
เอาเรือใหญ่นั้นเปลี่ยนเข้าไว้พลัน	แล้วช่วยกันเก็บของที่ต้องการ
บรรทุกลงเรือน้อยขึ้นลอยล่อง	ไปตามท้องสาคเรศประเทศสถาน
ช่วยกันพายพุ้ยมาเป็นช้านาน	เสียงโห่ขานอึงมี่ทั้งสี่ลำ
เห็นเพื่อนกันหรรษาเป็นผาสุก	แต่ตัวพี่เป็นทุกข์ถึงงามขำ
ละห้อยหวนครวญครางมากลางน้ำ	พิไรร่ำเรื่อยมาในวารี

ถึงท่าข้ามน้ำวนเป็นก้นกะทะ	เห็นสวะติดวนวารีศรี
ชื่อท่าข้ามใครจะข้ามก็ไม่มี	ไม่เห็นที่คนข้ามนึกคร้ามกลัว
เห็นศาลเจ้าเขาสร้างไว้ข้างขวา	หัวกุมภาพิงถวายไว้หลายหัว
จรเข้เป็นเห็นว่ายอยู่หลายตัว	แลดูทั่วท่าข้ามก็คร้ามจริง
จึงพายพ้นวนวังมาทั้งหมด	คอยเลี้ยวลดเลียบพายชายตลิ่ง
มาประมาณสิบคุ้งเห็นฝูงลิง	อยู่บนกิ่งกุ้มน้ำออกคล่ำไป

------------------

พิเคราะห์ดูสิงห์สัตว์ก็อัศจรรย์	ช่างเหมือนกันกับเราที่เศร้าใจ
ไม่รุ้สิ้นโศกศัลย์รำพึงถึง	รีบตะบึงมาในลำแม่น้ำไหล
เห็นวัดร้างข้างซ้ายเมื่อพายไป	มีพระใหญ่หน้าตักได้สักวา
ไม่เห็นมีพระสงฆ์สักองค์หนึ่ง	แลตะลึงลานจิตพินิจหา
ดูรกนักหักพังเป็นรังกา	อนิจจาวัดร้างเหมือนอย่างเรา

-------------------

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |