จังหวัดปราจีนบุรี

มรดกทางธรรมชาติ

ต้นแม่น้ำบางประกง

            ต้นแม่น้ำบางปะกง อยู่ในเขตตำบลกบินทร์บุรี อำเภอกบินทร์บุรี อยู่ใกล้กับที่ทำการอำเภอหลังเก่า เป็นบริเวณที่แควหนุมาน กับแควพระปรงไหลมาบรรจบกันเป็นแม่น้ำบางปะกง แล้วไหลผ่านเขตอำเภอประจันตคาม อำเภอศรีมหาโพธิ อำเภอเมือง ฯ และอำเภอบ้านสร้าง แล้วไหลเข้าเขตอำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา ไหลลงสู่อ่าวไทยผ่านจังหวัดปราจีนบุรีเรียกว่า แม่น้ำปราจีนบุรี เป็นแม่น้ำที่ให้ประโยชน์อย่างกว้างขวาง ทั้งในด้านเกษตรกรรม การอุปโภคบริโภค และการคมนาคมทางน้ำ
เนินพิศวง
            เนินพิศวงเป็นเนินเขา ตั้งอยู่ในเขตตำบลบ้านพระ อำเภอเมือง ฯ มีลักษณะพิเศษคือ ถ้ามองด้วยสายตาจะดูเหมือนขึ้นเนิน แต่เมื่อขับรถไปจอดที่เชิงเนิน รถจะเคลื่อนตัวไปจนถึงสุดยอดของเนิน นับเป็นภาพลวงตาจากสภาพภูมิประเทศที่เป็นป่าโปร่ง พื้นที่เป็นเนินสูง ๆ ต่ำ ๆ อยู่โดยรอบ
พืชพันธ์ไม้
            พันธ์ไม้ที่มีชื่อเสียงของจังหวัดได้แก่ ต้นกฤษณาหรือไม้หอม ต้นลาน ต้นปีบ และไผ่ตง
            ไม้กฤษณาหรือไม้หอม เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงประมาณ ๑๐ - ๒๐ เมตร เปลือกลำต้นค่อนข้างเรียบสีเทาอมดำ เรือยอดเป็นพุ่มไม่ผลัดใบ ไม่ชอบแสงแดดจัด ปกติมักขึ้นใต้ร่มไม้ใหญ่ในพื้นที่ที่มีความลาดชัน และความชื้นพอประมาณ ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด มักพบในเขตอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ น้ำมันไม้หอม หรือกฤษณา มีประโยชน์มาก เช่น ใช้ในทางการแพทย์ ทำเครื่องสำอาง ทำน้ำหอม ธูปหอม ปัจจุบันสำนักงานป่าไม้จังหวัดปราจีนบุรี ได้จัดโครงการไม้หอมถนอมอยู่คู่ปราจีนบุรี เพื่อสนับสนุนให้ปลูปไม้หอม เพื่อผลิตกฤษณาให้เพียงพอแก่ความต้องการ

            ต้นลานหรือไม้ลาน เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว อยู่ในตระกูลปาล์ม ไม้ลานจัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ลำต้นตรงและแข็ง เนื้อไม้มีสีใส และเยื่อไม้หยาบ ลำต้นเป็นรูปเกลียว ไม่มีกิ่ง มีแต่ก้านใบ ยาวประมาณ ๒ - ๓ เมตร ก้านใบติดกับลำต้นตั้งแต่โคนถึงยอด ใบใหญ่ออกรอบต้นเป็นชั้น ๆ ลักษณะเป็นรูปพัดค่อนข้างกลม คล้ายใบตาลมีเส้นเอ็นของใบจากจุดเดียวกัน เป็นไม้ทิ้งใบตามธรรมชาติได้ยากมาก เมื่อต้นแก่จะออกดอกเป็นช่อตรงส่วนยอดของลำต้น มีเพียงช่อเดียว และเป็นไม้ตระกูลปาล์มชนิดเดียวที่มีดอกใหญ่ที่สุดในโลก คือ มีดอกมากกว่า ๖๐ ล้านดอกในช่อหนึ่ง ไม้ลานออกดอกได้เองครั้งเดียว เมื่อออกดอก ออกผลแล้วก็จะตาย
            ไม้ลานเป็นไม้ที่ขึ้นไม่แพร่หลายนัก ชอบอากาศชื้น เย็นมีฝนตกชุก เป็นไม้ที่ทนทานต่อสภาพอากาศได้ดี ในบริเวณตำบลบุพราหมณ์ อำเภอนาดี มีป่าลานธรรมชาติขึ้นอยู่มาก และเป็นป่าลานธรรมชาติแห่งสุดท้ายของประเทศ
            ต้นปีบ เป็นต้นไม้ผลัดใบ สูงประมาณ ๕ - ๒๕ เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มทึบ กิ่งมักห้อยลง เปลือกเป็นสีเทาแตกเป็นร่องลึก ใบเป็นรูปไข่ ปลายแหลมคล้ายรูปใบหอก ดอกปีบมีสีขาว กลิ่นหอม ดอกจะออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง และทะยอยกันบานในแต่ละช่อ เมื่อดอกปีบบาน จะมีรูคล้ายรูปแตร กว้าง ๒ เซนติเมตร มี ๕ กลีบ มีเกสรตัวผู้ ๔ อัน ดอกปีบที่ตากแห้งสามารถใช้ผสมยาสูบได้
            ต้นปีบเป็นต้นไม้ที่มีมากในจังหวัดปราจีนบุรี ชาวปราจีนบุรีจึงถือว่าดอกปีบเป็นดอกไม้ประจำจังหวัดปราจีนบุรี และเนื่องจากที่ตั้งของตำบลโคกปีบ อำเภอศรีมโหสถ เคยเป็นที่ตั้งของเมืองโบราณ มีความเจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่สมัยทวารวดี และเป็นท้องที่ที่มีต้นปีบขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก จังหวัดปราจีนบุรี จึงกำหนดให้ใช้ดอกบีบเป็นดอกไม้ประจำจังหวัด

            ไผ่ตงที่สูงที่สุดในประเทศไทย ไผ่ตงต้นนี้อยู่ที่วัดป่ามะไฟ อำเภอเมือง ฯ มีอายุประมาณ ๑๕๐ ปี ปลูกเมื่อประมาณ ปี พ.ศ.๒๔๐๐ ปัจจุบันสูงประมาณ ๔๐ เมตร ขนาดลำต้นมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ ๒๐ - ๕๐ เซนติเมตร ในกอหนึ่งจะมีต้นไผ่ประมาณ ๕๐ ลำ
            การปลูกไผตรงในประเทศไทย ได้มีการปลูกขึ้นครั้งแรกที่อำเภอเมือง ฯ ต่อมาจึงได้มีการขยายพื้นที่การปลูกออกไปอย่างกว้างขวาง จนเป็นที่รู้จักกันทั่วไปทั้งในและต่างประเทศ ไผ่ตรงที่ปลูกมีอยู่หลายชนิดได้แก่ ไผ่ตงดำ ไผ่ตงเขียว ไผ่ตงหม้อ
            ไผ่ตรง ปลูกง่ายในทุกพื้นท่ โดยเร็วให้ผลในสามปี การทำหน่อไม้ไผ่ตงหมก (ไผ่ตงหวาน) เนื้อนิ่ม เส้นใยน้อย เนื้อสีขาวนวล กลิ่นหอม ส่วนต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นลำต้น ตา กิ่ง ก้าน และใบ นำมาใช้ประโยชน์ได้นานัปการ
ป่าสงวนแห่งชาติ
            ป่าทุ่งโพธิ อยู่ในเขตอำเภอนาดี และอำเภอกบินทร์บุรี มีพื้นที่ประมาณ ๑๙,๔๐๐ ไร่ แยกออกเป็นป่าอนุรักษ์ ป่าเศรษฐกิจ และพื้นที่ป่าเสื่อมโทรม ซึ่งได้มอบให้สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตร (สปก.) ไปประมาณ ๑๔,๕๐๐ ไร่
            ป่าห้วยไคร้ อยู่ในเขตอำเภอกบินทร์บุรี มีพื้นที่ประมาณ ๑๗๐,๕๐๐ ไร่ แยกเป็นป่าเศรษฐกิจ และป่าเสื่อมโทรม ป่าเสื่อมโทรมมอบให้ สปก. ประมาณ ๑๖๐,๔๐๐ ไร่
            ป่าน้ำตกเขาอีโต้ อยู่ในเขตอำเภอเมือง ฯ มีพื้นที่ประมาณ ๑๓,๖๐๐ ไร่ แยกเป็นป่าเศรษฐกิจ และป่าอนุรักษ์
            ป่าประดู่วังตะเคียน อยู่ในเขตอำเภอกบินทร์ มีพื้นที่ประมาณ ๑,๐๐๐ ไร่ เป็นพื้นที่ป่าเสื่อมโทรมได้มอบให้ สปก.ทั้งหมด
            ป่าแก่งดินสอ แก่งใหญ่ และป่าเขาตะโตน อยู่ในเขตอำเภอกบินทร์บุรี และอำเภอนาดี มีพื้นที่ประมาณ ๒๗๖,๙๐๐ ไร่ แยกเป็นป่าอนุรักษ์ ป่าเศรษฐกิจ และป่าเสื่อมโทรม ได้มอบป่าเสื่อมโทรมให้ สปก. ไปประมาณ ๑๒,๒๐๐ ไร่
อุทยานแห่งชาติ

            อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ เป็นพื้นที่ป่าอนุรักษ์ มีพื้นที่อยู่ในจังหวัดปราจีนบุรีทั้งหมดประมาณ ๗๑๘,๐๐๐ ไร่ ในเขตอำเภอนาดี อำเภอประจัตคาม อำเภอกบินทร์บุรี และอำเภอนาดี
            อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ เป็นอุทยานแห่งชาติแห่งแรกของประเทศไทย ประกอบด้วยพันธุ์พฤกษาชาติทั้งป่าเบญจพรรณแล้ง ป่าดงดิบแล้ง ป่าดงดิบชื่น ป่าดงดิบเขา ทุ้งหญ้า และป่ารุ่น หรือป่าเหล่า
            สัตว์ป่ามีอยู่เป็นจำนวนมาก มีนกอยู่ ๒๙๓ ชนิด และผีเสื้อสวยงามอีกประมาณ ๕,๐๐๐ ชนิด มีน้ำตกใหญ่น้อยอีก ๑๗ แห่ง น้ำตกที่สำคัญได้แก่ น้ำตกเหวสุวัต และน้ำตกเหวนรก ซึ่งเป็นน้ำตกขนาดใหญ่ และสูงที่สุดในอุทยาน ฯ มีจุดชมทิวทัศน์ที่สำคัญสามแห่ง

            อุทยานแห่งชาติทับลาน เป็นพื้นที่ป่าอนุรักษ์ มีพื้นที่ประมาณ ๒๑๒,๕๐๐ ไร่ อยู่ในเขตอำเภอนาดี เป็นป่าลานที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ แห่งสุดท้ายของประเทศ ในฤดูที่ต้นลานออกดอก บริเวณป่าลานจะมีทิวทัศน์สวยงามมาก
            นอกจากดงลานแล้ว พื้นที่อุทยาน ฯ ยังปกคุมด้วยป่าไม้เต็งรัง และป่าดงดิบที่สมบูรณ์ด้วยพันธุ์ไม้นานาชนิด เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าหลายชนิด เช่น ช้างป่า กระทิง กวาง เสือโคร่ง หมีควาย ควายป่า กระจง แมวดาว แมวป่า กระต่ายป่า และนกชนิดต่าง ๆ
            สถานที่น่าสนใจของอุทยาน ฯ ได้แก่ ดงลาน น้ำตกห้วยใหญ่ ซึ่งเป็นน้ำตกขนาดใหญ่ กว้าง ๓๐ เมตร สูง ๕๐ เมตร นอกจากนั้น มีน้ำตกทับลาน และน้ำตกเหวนกกา

อุทยานแห่งชาติปางสีดา เป็นพื้นที่ป่าอนุรักษ์ มีพื้นที่ประมาณ ๘๔๕ ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ ๕๒๘,๐๐๐ ไร่ อยู่ในเขตอำเภอนาดี และอำเภอเมืองสระแก้ว ประกอบด้วยป่าดิบชื้น ป่าดิบแห้ง มีต้นไม้สำคัญทางเศรษฐกิจ เช่น ไม้พยุง ไม้ชิงชัน ไม้มะค่าโมง ไม้ยาง ไม้ตะเคียนทอง ไม้ประดู่แดง ต้นกฤษณา ต้นลาน มีสัตว์ป่านานาชนิด เช่น ช้าง เสือ กระทิง กวาง เก้ง เลียงผา หมี หมูป่า ลิง ชะนี
บริเวณอุทยาน ฯ มีน้ำตกที่งดงามคือ น้ำตกปางสีดา เป็นน้ำตกที่มีลักษณะเป็นธารน้ำไหลแผ่ไปตามลานหิน โดยมีผาหินสูงอยู่หนึ่งแห่ง มีความร่มรื่นของพันธุ์ไม้นานาชนิด

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |