จังหวัดสุโขทัย
จังหวัดสุโขทัย ตั้งอยู่ในเขตภาคกลางตอนบนของประเทศไทย มีพื้นที่ประมาณ ๖,๕๙๖
ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ ๔,๑๒๓,๐๐๐ ไร่ ทิศเหนือติดต่อกับจังหวัดแพร่ และจังหวัดอุตรดิตถ์
ทิศตะวันออกติดต่อกับจังหวัดพิษณุโลก และจังหวัดอุตรดิตถ์ ทิศใต้ติดต่อกับจังหวัดกำแพงเพชร
และจังหวัดพิษณุโลก ทิศตะวันตกติดต่อกับจังหวัดตาก และจังหวัดลำปาง
สภาพทั่วไปของจังหวัดสุโขทัยเป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำมีเทือกเขาสูงชัน และที่ราบสูงอยู่ทางตอนเหนือ
ทางด้านตะวันตกมีเทือกเขาเป็นแนวยาวจากทิศเหนือไปทางทิศใต้ ภูมิประเทศแบ่งออกได้เป็นสองลักษณะคือ
เขตภูเขาที่ราบสูง
จะอยู่บริเวณตอนเหนือของจังหวัด บริเวณอำเภอศรีสัชนาลัย และอำเภอทุ่งเสลี่ยม
โดยมีภูเขาทอดผ่านทางด้านทิศตะวันตก เทือกเขานี้มีความสูงจากระดับน้ำทะเลมากกว่า
๖๐๐ ฟุตขึ้นไป และทางทิศตะวันตกของจังหวัด คืออำเภอบ้านด่านลานหอย อำเภอเมือง
ฯ และอำเภอคีรีมาศ จะมีแนวเทือกเขาหลวง เขาโปร่งสะเดา และเขาประทักษ์ เขตภูเขาและที่ราบสูงนี้มีพื้นที่
ประมาณหนึ่งในสามของพื้นที่จังหวัด ยอดเขาสูงสุดคือ ยอดเขาหลวง สูงประมาณ ๑,๒๐๐
ฟุต จากระดับน้ำทะเล
เขตที่ราบลุ่ม
มีพื้นที่ประมาณสองในสามของพื้นที่จังหวัด อยู่บริเวณทางตอนกลาง และบางส่วนของตอนใต้และทางตะวันออกของจังหวัด
บริเวณลุ่มแม่น้ำยม เป็นแหล่งสำคัญทางการเกษตรของจังหวัด นอกจากนี้ทางด้านตะวันออกจะมีเนินเขาเล็ก
ๆ มีลักษณะเป็นลูกคลื่นลอนลาดเป็นหย่อม ๆ มีความสูง ๑๐๐ - ๑๕๐ ฟุต จากระดับน้ำทะเล
ทรัพยากรป่าไม้
เมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๕ จังหวัดสุโขทัยมีพื้นที่ป่าไม้ ประมาณ ๑,๘๓๘,๐๐๐ ไร่ ประมาณ
๔๕ เปอร์เซ็นต์ ของพื้นที่จังหวัด ในปี พ.ศ.๒๕๓๘ พื้นที่ป่าไม้เหลือประมาณ
๑,๓๙๓,๐๐๐ ไร่ หรือประมาณ ๓๔ เปอร์เซ็นต์ของพื้นที่จังหวัด
กรมป่าไม้ กำหนดพื้นที่ป่าที่เหลือทั้งหมดเป็นป่าสงวนแห่งชาติแล้ว จำนวน ๑๒
แห่ง พื้นที่ประมาณ ๑,๘๒๓,๐๐๐ ไร่ เป็นอุทยานแห่งชาติสองแห่งพื้นที่ประมาณ
๓๔๖,๐๐๐ ไร่ เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนึ่งแห่ง พื้นที่ประมาณ ๑๖,๐๐๐ ไร่ และวนอุทยานหนึ่งแห่ง
พื้นที่ประมาณ ๑๑,๒๕๐ ไร่
ทรัพยากรน้ำ
แม่น้ำยม
ต้นน้ำเกิดจากสันเขาผีปันน้ำ ในเขตอำเภอปง จังหวัดพะเยา ไหลผ่านจังหวัดแพร่
และไหลเข้าสู่จังหวัดสุโขทัย
ในเขตอำเภอศรีสัชนาลัย แล้วไหลผ่านอำเภอสวรรคโลก อำเภอศรีสำโรง อำเภอเมือง
ฯ อำเภอกงไกรลาศ เป็นระยะทาง ประมาณ ๑๗๐ กิโลเมตร แล้วไหลไปบรรจบแม่น้ำน่านที่อำเภอชุมแสง
จังหวัดนครสวรรค์
แม่น้ำยมเป็นแหล่งน้ำที่สำคัญที่สุดของจังหวัดสุโขทัย ราษฎรส่วนใหญ่ได้อาศัยน้ำจากแม่น้ำยมในการทำการเกษตร
และใช้อุปโภคบริโภค แม่น้ำยมเป็นแม่น้ำที่มีความลาดเทสูง โดยเฉพาะช่วงต้นน้ำ
ดังนั้นในฤดูฝนน้ำจะมากเกินความต้องการ และไหลลงทางใต้อย่างรวดเร็ว ทำให้เกิดน้ำท่วมในที่ราบลุ่ม
ในฤดูแล้งน้ำจะมีปริมาณน้อย ลำน้ำจะแห้งขอดเป็นตอน ๆ ปัจจุบันได้มีการสร้างอ่างเก็บน้ำเป็นช่วง
ๆ เพื่อเก็บกักน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง
ห้วยแม่มอก
ต้นน้ำเทือกเขาในเขตจังหวัดลำปาง แล้วไหลไปทางทิศตะวันออก ไหลเข้าเขตจังหวัดสุโขทัย
ในเขตอำเภอทุ่งเสลี่ยม แล้วไหลผ่านอำเภอสวรรคโลก อำเภอศรีสำโรง อำเภอเมือง
ฯ แล้วกลืนในพื้นที่ราบลุ่มขนาดใหญ่ มีความยาวประมาณ ๙๐ กิโลเมตร
ห้วยแม่ลำพัน
ต้นน้ำเกิดจากเทือกเขาในเขตอำเภอเถิน จังหวัดลำปาง แล้วไหลไปทางทิศตะวันออก
ผ่านอำเภอบ้านด่านลานหอย แล้วไปบรรจบแม่น้ำยมที่ อำเภอเมือง ฯ มีความยาวประมาณ
๑๐๐ กิโลเมตร
ห้วยแม่ท่าแพ
ต้นน้ำเกิดจากเทือกเขาในเขตอำเภอศรีสัชนาลัย แล้วไหลลงมาทางทิศใต้ ผ่านเขตอำเภอสวรรคโลก
แล้วไปบรรจบกับห้วยแม่มอก ที่อำเภอศรีสำโรง มีความยาวประมาณ ๗๐ กิโลเมตร
ประชากร
ประชากร ในเขตจังหวัดสุโขทัยสืบเชื้อสายมาจากชาวไทยดั้งเดิม ที่อาศัยอยู่ในดินแดนนี้นามมาแล้ว
มีวัฒนธรรมขนบธรรมเนียมประเพณี ตลอดจนสำเนียงภาษาพูดเป็นเอกลักษณ์ของตนเอง
นอกจากนี้ยังมีชนกลุ่มน้อย เป็นชาวเขาเผ่ากะเหรี่ยง ม้ง เย้า และลีซอ ปัจจุบันชาวเขาเหล่านี้อยู่ในเขตตำบลบ้านแก่ง
และตำบลแม่สิน แม่สำ อำเภอศรีสัชนาลัย มีจำนวนประมาณ ๔๓๐ หลังคาเรือน
จากการสำรวจเมื่อปี พ.ศ.๒๕๔๑ สุโขทัยมีประชากร ๖๒๙,๑๐๐ คน อำเภอที่มีประชากรมากที่สุดคือ
อำเภอเมือง ฯ รองลงมาได้แก่อำเภอศรีสัชนาลัย และอำเภอศรีสำโรง ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ
ประมาณ ๙๗ เปอร์เซ็นต์ ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม