มรดกทางธรรมชาติ

อุทยานแห่งชาติศรีสัชนาลัย

           อุทยานแห่งชาติศรีสัชนาลัย ได้รับการจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติเมื่อปี พ.ศ.๒๕๑๙เป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ ๒๖ มีพื้นที่ประมาณ ๓๑๒ ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ๒๐๓,๐๐๐ ไร่ ครอบคลุมพื้นที่อำเภอศรีสัชนาลัย อำเภอทุ่งเสลี่ยม จังหวัดสุโขทัยและอำเภอเถิน จังหวัดลำปาง ความสูงของพื้นที่อยู่ระหว่าง ๓๐๐ - ๑,๒๐๐ เมตรจากระดับน้ำทะเล พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ต้นน้ำลำธาร ทำให้เกิดลุ่มน้ำหลายสายเช่น ลุ่มน้ำห้วยท่าแพ ลุ่มน้ำห้วยหยวก ลุ่มน้ำห้วยสัก ลุ่มน้ำห้วยแม่วังข้าง
           พื้นที่ของอุทยาน ฯ ครอบคลุมป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ท่าแพ แม่สิน แม่สาน แม่สูงฝั่งซ้ายมีแม่น้ำลำธารมากมาย จึงมีสัตว์ป่านานาชนิดอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก เท่าที่สำรวจได้มีอยู่๒๗๒ ชนิด เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม ๕๕ ชนิด นก ๑๔๕ ชนิด สัตว์เลื้อยคลาน๔๖ ชนิด สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก ๒๐ ชนิด ปลาและสัตว์น้ำอื่น ๆ ๖ ชนิด
           แหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ ได้แก่ บรรดาน้ำตกและถ้ำต่าง ๆ ดังนี้

           น้ำตกตาดดาว เป็นน้ำตกขนาดใหญ่ และมีความสวยงามมากแห่งหนึ่ง เกิดจากห้วยท่าแพ มีความสูงประมาณ๓๐ เมตร ชั้นล่างสุดเป็นแอ่งน้ำลึก
           น้ำตกตาดเดือน มีลักษณะเป็นลานหินกว้างและแอ่งน้ำ อยู่ในลำห้วยท่าแพ ลำน้ำไหลลดหลั่นจากหน้าผาลงสู่ก้นลึกสามารถลงเล่นน้ำได้ เหมาะสำหรับการพักผ่อน
           น้ำตกห้วยทรายขาว เกิดจากลำห้วยทรายขาวมีเจ็ดชั้น ลดหลั่นกันลงไปอยู่ใจกลางหุบเขาท่ามกลางแมกไม้อันเงียบสงบ
           น้ำตกห้วยผาจ่อ เกิดจากห้วยผ่าจ่อง มีหลายชั้น

           ถ้ำธาราวสันต์ เป็นถ้ำขนาดกลาง มีลักษณะเป็นลานกว้างเป็นชั้น ๆ ภายในถ้ำมีหินงอกหินย้อยสวยงาม
           ถ้ำค้างคาว อยู่บริเวณเขาผาจ่อเป็นถ้ำขนาดใหญ่ มีหินงอกหินย้อยสวยงามมาก มีค้างคาวอาศัยอยู่เป็นจำนวนมากนับแสนตัว
    อุทยานแห่งชาติรามคำแหง

           อุทยาน ฯ อยู่ในเขตอำเภอคีรีมาศ อำเภอบ้านด่านลานหอย อำเภอเมือง ฯ เป็นอุทยานฯ ที่มีสภาพป่าสมบูรณ์ เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร มีธรรมชาติที่สวยงามประกอบด้วยน้ำตก ทุ่งหญ้าธรรมชาติ และสวนสมุนไพร มีพื้นที่ประมาณ ๓๔๑ ตารางกิโลเมตรหรือประมาณ ๒๑๓,๐๐๐ ไร่ ได้ประกาศเป็นอุทยาน ฯ เมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๓ นับเป็นอุทยานฯ แห่งที่ ๑๘ ของประเทศ
           อุทยานแห่งนี้คนส่วนใหญ่รู้จักในนาม ป่าเขาหลวงในสมัยสุโขทัยปรากฏข้อความในศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหง ถึงเขาหลวงแห่งนี้ในชื่อว่าสรีดภงส์ ทำให้ทราบว่าบริเวณป่าเขาหลวงมีความผูกพันกับชาวเมืองสุโขทัย มีการสร้างวัดวาอารามต่างๆ ไว้รอบ ๆ ป่าเขาหลวง ยังคงมีร่องรอยปรากฏอยู่จนถึงปัจจุบัน
           สภาพภูมิประเทศป่าเขาหลวงเป็นภูเขาสูงชันสลับซับซ้อน ทอดตัวอยู่ในแนวเหนือ- ใต้ ตั้งอยู่บนพื้นราบคล้ายจอมปลวกขนาดใหญ่ รอบเขตอุทยานประกอบด้วยยอดเขาสำคัญสี่ยอดด้วยกันคือยอดเขาเจดีย์ ยอดเขานารายณ์ ยอดเขาแม่ย่า ประกอบกันเป็นเทือกเขาหลวง มียอดสูงสุดประมาณ ๑,๑๘๕ เมตร จากระดับน้ำทะเล เป็นแหล่งต้นน้ำลำธารหลายสายไหลลงสู่แม่น้ำยมทางทิศตะวันออกและแม่น้ำปิงทางทิศตะวันตกที่สวยงามอยู่สามแห่งคือ น้ำตกสายรุ้ง น้ำตกแท่งทองและน้ำตกลำเกลียว
           สภาพอากาศบนยอดเขา จะหนาวเย็นตลอดปี มีเมฆหมอกปกคลุมมากในช่วงฤดูหนาว และฤดูฝนบางเวลามีลมแรง อุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ ๑๒ - ๒๔ องศาเซลเซียส

           สภาพป่าไม้ในเขตอุทยาน ฯ มีความอุดมสมบูรณ์มาก ประกอบด้วยป่าดิบแล้ง ป่าดิบเขาป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และทุ่งหญ้าธรรมชาติ บริเวณทุ่งหญ้าบนยอดเขา จะมีพืชสมุนไพรและว่านขึ้นอยู่ตามธรรมชาติเป็นจำนวนมาก สัตว์ป่าส่วนใหญ่ จะอาศัยอยู่บริเวณภูเขาสูงทางด้านทิศตะวันตกของอุทยาน
           สถานที่น่าสนใจมีอยู่เป็นจำนวนมาก ทั้งที่เกิดจากธรรมชาติ และที่มนุษย์สร้างขึ้นพอประมวลได้ดังนี้
           เขาหลวง เป็นเทือกเขาที่มียอดสูงสุด อยู่ทางทิศใต้ของเมืองสุโขทัย มีรูปพรรณสัณฐานคล้ายสตรีนอนสยายผมที่มี่ส่วนของใบหน้าเคลียอยู่กับเมฆหมอกตลอดเวลา บนยอดเขามีทิวทัศน์สวยงามมากโดยเฉพาะทุ่งหญ้าสีทอง ชมทิวทัศน์บนยอดเขาแม่ย่า ชมดวงอาทิตย์ขึ้นบนผานารายณ์ชมวิวที่ผาเขากบ
           ทุ่งหญ้าธรรมชาติ บนยอดเขาหลวงเป็นทุ่งหญ้าตามธรรมชาติมีพื้นที่ ประมาณ ๓,๐๐๐ ไร่ มีหญ้าหลายชนิดขึ้นอยู่รวมกันบางชนิดเป็นพืชสมุนไพร

           สวนสมุนไพรและว่าน มีสวนสมุนไพรอยู่สามแห่งด้วยกันคือ สวนขวัญ สวนลุ่ม และสวนน้ำดิบเข็มหลอดสวนลุ่มหรือสวนลุมพินีวัน จัดว่าเป็นสวนสมุนไพรที่ขึ้นเองตามธรรมชาติมากที่สุดในประเทศไทยมีสมุนไพรอยู่ประมาณ ๑๖๓ ชนิด
           น้ำตกสายรุ้ง เป็นน้ำตกที่สูงชันและสวยงาม เกิดจากต้นน้ำบริเวณเขาเจดีย์ เป็นลำธารไผ่นาไหลไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ มีโตรกผาสูงชันกว่าร้อยเมตร มีน้ำตกเฉพาะในฤดูฝนเท่านั้น
           รอยพระบาท อยู่ที่เชิงเขาถ้ำพระบาท ทำด้วยหินชนวนแกะสลักรอยมงคล ๑๐๘ สร้างในสมัยพระมหาธรรมราชาที่๑ (ลิไท) มีอายุประมาณ ๖๐๐ ปีเศษ
           ปรางค์เขาปู่จา เป็นปรางค์ก่อด้วยอิฐขนาดใหญ่ ตั้งอยู่บนภูเขาลูกเล็ก ๆ ใกล้อุทยาน เป็นศิลปะขอมสมัยปาปวนสร้างสำหรับคนเดินทางเพื่อใช้ประกอบพิธีทางศาสนา มีอายุประมาณ ๑,๕๐๐ ปีเศษ
           ถ้ำนารายณ์ เป็นสถานที่ที่เคยพบเทวรูปพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรเปล่งรัศมี ซึ่งผู้พบคิดว่าเป็นพระนารายณ์ปัจจุบันเหลือแต่ฐานเทวรูป
           ปล่องนางนาค เป็นปล่องธรรมชาติบริเวณยอดเขากว้างประมาณครึ่งเมตร ยาวประมาณเมตรครึ่งความลึกไม่สามารถวัดได้ ตามตำนานพระร่วงในพงศาวดารเหนือกล่าวว่า เจ้าเมืองออกมาจำศีลที่เขาหลวงจึงเกิดตำนานเรื่องพระร่วงซึ่งเกี่ยวข้องกับปล่องนางนาคนี้

           ถ้ำพระแม่ย่า เป็นเพิงหินขนาดใหญ่ เคยเป็นที่ประดิษฐานรูปพระแม่ย่า ปัจจุบันได้อัญเชิญไปไว้ที่ศาลพระแม่ย่า บริเวณศาลากลางจังหวัดสุโขทัย
           เขื่อนสรีดภงส์ สรีดภงส์คือเขื่อนหรือทำนบกั้นน้ำในสมัยโบราณเรียกว่า ทำนบพระร่วง เป็นคันดินกั้นระหว่างเขาพระบาทใหญ่และเขากิ่วอ้ายมาน้ำในเขื่อนจะถูกส่งไปตามคลองไปสู่กำแพงเมือง ไหลเข้าสระตระพังเงินและตระพังทองเพื่อใช้ในเมืองในสมัยสุโขทัย สำหรับแหล่งต้นน้ำในอดีตเรียกว่าโซก (ลำธาร)ที่สำคัญได้แก่ โซกพระร่วงลองพระขรรค์ โซกพระร่วงลับพระขรรค์ โซกพม่าฝนหอกโซกชมพู่ โซกเหล่านี้ไหลมาจากเขาประทักษ์
           หลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่พบในบริเวณอุทยาน ได้แก่ วัดร้างสี่แห่ง เมืองเก่าหนึ่งแห่งเจดีย์ที่สร้างในสมัยสุโขทัย ร่องรอยของตระพังและสระต่าง ๆ มีถ้ำต่าง ๆ เป็นจำนวนมากที่มีวัตถุโบราณอยู่มีประตูโบราณสามประตู คือ ประตูพระร่วง ประตูป่า และประตูเปลือย
    วนอุทยานถ้ำลม- ถ้ำวัง

           วนอุทยาน ฯ ตั้งอยู่ในเขตตำบลขุนไกร อำเภอศรีสำโรง มีภูมิประเทศเป็นทิวเขาเรียงรายจากทิศเหนือจดทิศใต้ ยาวประมาณ ๖ กิโลเมตร มีถ้ำที่สวยงามหลายแห่ง มีหินงอกหินย้อยสวยงามพื้นที่ราบโดยรอบจะมีโขดหินโผล่พ้นพื้นดินอยู่ทั่วไป
           ถ้ำลม - ถ้ำวัง ปากถ้ำเป็นหน้าผาลาดชันสลับโขดหิน ปากถ้ำกว้างประมาณ ๓ เมตร ลึกประมาณ ๑๕๐เมตรตัวถ้ำมีลักษณะเป็นห้องติดต่อกันได้ บางห้องมีเพดานเป็นปล่องลมทำให้มีลมพัดเข้ามาช่องปล่องลมแล้วพัดออกทางปากถ้ำทำให้อากาศตรงปากถ้ำเย็นสบายทุกฤดูกาล หินงอกหินย้อยภายในถ้ำมีลักษณะคล้ายธงทิว เชิงเทียนดอกไม้ ม่าน ร่มฉัตร และอื่น ๆ สวยงามแปลกตา
           บนสันเขาด้านทิศใต้ มีเนินเขาที่กว้างใหญ่ราบเรียบมีหญ้าปกคลุมสวยงามเป็นลานสนามสองแห่งอยู่ไม่ห่างกันเมื่อขึ้นไปอยู่บนเนินหญ้าสันเขา จะสามารถชมทิวทัศน์ได้โดยรอบของเขตติดต่อหลายจังหวัดเรียกว่าเนินภูนวล
           บริเวณพื้นที่ส่วนนี้อาจจะเป็นเส้นทางเดินทัพของข้าศึก ระหว่างสงครามสร้างกรุงสุโขทัยเนื่องจากได้พบเครื่องมือเครื่องใช้ อาวุธโบราณในบริเวณถ้ำเขานกยูง ซึ่งอยู่ทางทิศใต้ห่างจากเขตวนอุทยานประมาณ ๒ กิโลเมตร อาวุธดังกล่าวมีลักษณะคล้ายมีด หอก กระบี่
สวนรุกขชาติเขาดินไพรวัน

ประชาชนเรียกสวนแห่งนี้ว่า สวนป่าสมเด็จย่ามาตั้งแต่ปีพ.ศ.๒๕๒๘ ตั้งอยู่ที่หมู่บ้านเขาดิน ตำบลนาขุนไกร อำเภอศรีสำโรง มีลักษณะภูมิประเทศเป็นเขาดินลูกรังเล็ก ๆ โดยรอบเป็นเชิงเขาลาดลงสู่พื้นที่ราบ มีพื้นที่ประมาณ ๑๙๐ ไร่ จัดตั้งเมื่อปี พ.ศ.๒๕๓๘ มีวัตถุประสงค์เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี และเพื่อฉลองกรมป่าไม้ครบรอบร้อยปี และเพื่ออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมที่ดีไว้
เขตห้ามล่าสัตว์ป่าถ้ำเจ้าราม

           เขตห้ามล่าสัตว์ป่าเจ้ารามเดิมมีพื้นที่ ประมาณ ๒๕ ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ๑๖,๐๐๐ ไร่ ประกาศเป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่า เมื่อปี พ.ศ.๒๕๓๓ มีพื้นที่บริเวณป่าแม่ลำพัน-แม่มอกในเขตตำบลกลางดง อำเภอทุ่งเสลี่ยม และตำบลนาขุนไกร อำเภอศรีสำโรง ต่อมาเมื่อปีพ.ศ.๒๕๓๘ กรมป่าไม้ได้ผนวกพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ลำพัน-แม่มอก ป่าแม่ท่าแพในเขตตำบลกลางดงอำเภอทุ่งเสลี่ยม ตำบลนาขุนไกร อำเภอศรีสำโรง ตำบลตลิ่งชัน อำเภอบ้านด่านลานหอยจังหวัดสุโขทัย และป่าสงวนแห่งชาติแม่มอก ในเขตตำบลเวียงมอก อำเภอเถิน จังหวัดลำปางพื้นที่ประมาณ ๓๓๘ ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ ๒๑๑,๐๐๐ ไร่ ประกอบด้วยป่าที่มีสภาพสมบูรณ์ถึงสี่ชนิดคือ ป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และทุ่งหญ้า มีสัตว์ป่าอาศัยอยู่มากมายหลายชนิดและนกอีกประมาณ ๑๖๑ ชนิด
           สภาพของพื้นที่ เป็นป่าต้นน้ำลำธารหลายสายที่ไหลลงลำน้ำแม่มอก ลำน้ำแม่ลำพันลำน้ำแม่ถัน ลำน้ำแม่ทุเลา ซึ่งเป็นลำน้ำสาขาของลุ่มน้ำยม มีสถานที่ที่น่าสนใจอยู่เป็นอันมากพอประมวลได้ดังนี้
           ถ้ำพระราม อยู่ในเขตบ้านวังตะเคียน อำเภอบ้านด่านลานหอย เป็นที่อยู่ของค้างคาวกินแมลงจำนวนมากเกือบสองล้านตัวเวลาเย็นเมื่อบินออกหากิน จะบินติดต่อกันเป็นทิวแถวสวยงามมาก นอกจากนี้ยังเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปศิลาซึ่งปัจจุบันได้อัญเชิญไปประดิษฐานที่วัดทุ่งเสลี่ยม และเป็นที่ประดิษฐานศิลาจารึกสมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราชหลักที่๓ ถ้ำพระรามนี้ชาวบ้านเรียกถ้ำเจ้าราม เขาถ้ำพระรามอยู่ใต้เขาสีดา ปากถ้ำอยู่ตอนบนปากถ้ำกว้างประมาณ ๕ เมตร สูงประมาณ ๗ เมตร
           ถ้ำสีดา ตั้งอยู่คู่กับถ้ำพระราม มีค้างคาวกินแมลง และค้างคาวกินผลไม้อาศัยอยู่เช่นกัน
           น้ำตกเชิงผา อยู่ที่บ้านเชิงผา ตำบลกลางดง อำเภอทุ่งเสลี่ยม
           น้ำตกแม่ทุเลา อยู่ที่บ้านแม่ทุเลา
           ลำน้ำแม่ลำพัน เป็นลำน้ำประวัติศาสตร์ มีต้นน้ำอยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติแม่ลำพัน ไหลเข้าสู่เมืองเก่าในสมัยสุโขทัยเป็นเส้นทางติดต่อทางการค้า โดยเชื่อมต่อกับแม่น้ำยมที่ อำเภอเมือง ฯ
           อ่างเก็บน้ำ ได้แก่ อ่างเก็บน้ำแม่ทุเลาใน อ่างเก็บน้ำหนองเดาะ และอ่างเก็บน้ำแม่มอก
           ต้นสักใหญ่ อยู่ในเขตบ้านวังตะเคียน อำเภอบ้านด่านลานหอย วัดโดยรอบลำต้นได้ประมาณ ๖.๓๐เมตร สูงประมาณ ๒๐ เมตร อายุประมาณ ๗๐๐ - ๙๐๐ ปี
           ดงจันทร์ผา อยู่ในเขตบ้านเชิงผา ตำบลกลางดง อำเภอทุ่งเสลี่ยม

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |