วชิรญาณภาษิต  

---

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป |

       เป็นสุภาษิตสอนหญิง กล่าวถึงความประพฤติที่เหมาะสมของหญิงไทยในวิถีชีวิตแบบไทย ซึ่งมีความเข้มข้นมากในสมัยก่อน หลายเรื่องยังสามารถนำมาใช้ได้อย่างดีในปัจุบัน คำประพันธ์เป็นอินทรวิเชียรฉันท์ 11 กาพย์ฉบัง 16 และกาพย์สุรางคนางค์ 28

   อินทรวิเชียรฉันท์ 11

ข้าขอเผด็จแสดง	ผจงแต่งซึ่งคำสอน
ไว้เป็นสุนทรกลอน	คดีโลกลำดับความ
ไว้ให้แก่นาเรศ	เฉลิมเกศอนงค์งาม
รุ่นสาวเจริญทราม	พิศวาทแสวงชาย
นารีอันมีศักดิ์	วรพักตรดั่งเดือนฉาย
สงวนตัวไม่มัวระคาย	จะระคนด้วยมลทิน
เสมือนดังวิเชียรรัต	นะลือระบือระบิล
เป็นอรรคนาริน	รจนาวราโฉม
ควรเป็นมงคลขวัญ	นัยเนตรวิเศษโสม
นัสนาฏสวาทโลม	ฤดีชายให้ถวิล
อย่าหยิ่งเผยอผยอง	ลำพองตนกระมลทิน
ปากร้ายผูกไพริน	แก่เพื่อนมิตรสนิทนาง
จงเจียมเสงี่ยมจิต	แต่งจริตให้สำอาง
พูดจาอย่ารานทาง	แก่เพื่อนรักสมัครตน
เดินเหินอย่าเมินพักตร์	แลชำรักชำเลืองยล
เห็นชายทำอายฉงน	ระริกร่านัยน์ตามัน
แต่งกายให้สมศักดิ์	วรพักตร์วิไลวรรณ
คนดำห่มแดงฉัน	ไม่ฉายเฉิดประเสริฐศรี
คนขาวจะนุ่งห่ม	อันใด ๆ ก็งามดี
คนดำต้องห่มสี	แต่หม่นหมองและเขียวคราม
ห่มแดงและสีนวล	บ่มิควรจะเห็นงาม
ชายเห็นจะเย้ยหยาม	บริภาษให้บาดใจ
ลุกนั่งระวังตน	อย่าลุกลนทลึ่งไป
ภูษาและผ้าสะใบ	จะปกปิดให้มิดกาย
อย่าทำกระดางลาง	ตลกโลนเหมือนผู้ชาย
สตรีให้มีอาย	เป็นที่ฟังจะบังควร
ยามเดินอย่าประมาท	ให้พลั้งพลาดล้มเซซวน
ยามยืนอย่ายืนยวน	กมลขึงตลึงแล
ยามนอนอย่านอนหงาย	เอากรก่ายวิลาศแปร
กอดอกอาอูรแด	ฤดีดิ้นถวิลชาย
ยามกินอย่ากินเติบ	ค่อยป้อนเปิบให้สบาย
ข้าวตกลงเรี่ยราย	ไม่สู้ดีอัปรีย์ตน
เคี้ยวข้าวดังจับ ๆ	จะอาภัพวิบัติคน
ซดแกงเหมือนเสียงกรน	ดังโฮก ๆ กระโชกลม
นอนหลับละเมอฝัน	บ้างเคี้ยวฟันสยายผม
ครางครวญรัญจวนตรม	กลสะอื้นไม่ฟื้นตัว
บ้างนอนน้ำลายไหล	บ้างถอนใจดูน่ากลัว
เสียงกรนเหมือนเสียงวัว	ดูอนาถประหลาดใจ
บ้างนอนเป็นท่ายักษ์	ย่อมชั่วนักคนจัญไร
มือสอดเข้าไว้ใน	ระหว่างขาท่าอัปรีย์
ระมัดระวังตัว	อย่านอนชั่วมักไม่ดี
โรคาจักยายี	อายุน้อยจักถอยแรง
นอนดีจะมีทรัพย์	กิติศัพท์เป็นศักดิ์แสง
คำสอนนอนตะแคง	เอาแขนพาดตามสกนธ์
เหยียดเท้าลำดับบาท	เอากรพาดหนุนเศียรตน
เป็นสวัสดิมงคล	ชื่อสีหไสยา
ยามเดินอย่าเดินเหย่า	ระเหยาะย่างเหมือนอย่างกา
อย่าเดินเอาศิร	ชะโงกเงื้อมไปก่อนกาย
ให้เดินผจงบาท	ด้วยลีลาศชำเลืองชาย
แอ่นอกให้ผึ่งผาย	เหมือนดั่งเป็ดวิเศษดี
เดินเหมือนคชาทรง	มงคลาราชหัสดี
จะเป็นเฉลิมศรี	ศุภสุนทรานาน
ยามกินอย่าผินพักตร์	บริโภคกระยาหาร
แสนทรัพยศฤงคาร	จะเนืองนองดังน้ำไหล
ประจิมจักมียศ	เป็นยอดอย่างสุรางค์ใน
อุดรจักมีภัย	อย่าผินพัตร์รับอาหาร
เป็นหญิงอย่าใจบาป	วาจาหยาบพูดสามานย์
กล่าวโลมตลกพาล	เหมือนเช่นชายบ่อายใจ
นารีอันมียศ	มธุรสย่อมแจ่มใส
เยือนยิ้มพริ้มละไม	พจนารถสวาทหวาน
อย่ากล่าวยุบลบ่อน	สบถล่อนให้เกินการ
อวดโอ้พูดโวหาร	ยกคนตั้งอวดมั่งมี
อย่าค่อนนินทาท่าน	มิใช่การกสัตรี
ความชั่วและความดี	ย่อมมีทั่วทุกตัวคน
เขาชั่วก็ช่างเขา	อย่าเก็บเอามาใส่ตน
ใครประเสริฐบังเกิดผล	จงเอาอย่างในทางดี
อย่าทำเป็นแม่สื่อ	ให้เขาลือว่าอัปรีย์
ชักชายให้สมศรี	ชักสตรีให้สมชาย
เป็นหญิงอย่าง่วงเหงา	นอนขี้เซาอยู่จนสาย
การเรือนเร่งขวนขาย	เอาใจใส่ในเคหา
ข้าวปลาอย่าคาหม้อ	ไว้เหลือหลอให้บูดรา
ถ้วยชามอย่าให้คา	หมั่นล้างคว่ำทำให้ดี
ครัวไฟอย่าให้รก	สกปรกมักอัปรีย์
หม้อข้าวฝาละมี	อย่าเปลี่ยนผลัดพัดกันไป
หุงข้าวอย่าผินหลัง	หมั่นระวังทั้งฟืนไฟ
เสร็จสรรพดับให้ได้	อย่าทิ้งไว้จะไหม้เรือน
กินแล้วอย่าฉุยแฉ่	ให้พ่อแม่คอยตักเตือน
อย่าทิ้งให้กลาดเกลื่อน	เปื้อนครัวไฟนั้นไม่ดี
แดดออกดูตากของ	ฝนตกรองเอาวารี
เย็นย่ำค่ำราตรี	อย่าจรลีจากเคหา
หญิงสาวจะไปไหน	มีเพื่อนไปจึงไคลคลา
คนเดียวอย่าลีลา	เขานินทาว่าสามานย์
ผู้ชายเขาล้อเลียน	เป็นหนามเสี้ยนให้รำคาญ
เมินหน้าอย่าว่าขาน	ตอบคนพาลแพ้ภัยตัว
พูดจาว่าโดยดี	อย่าข่มขี่ให้เขากลัว
รักนวลสงวนตัว	สิ่งใดชั่วจงหลีกหนี
นุ่งห่มพอสมศักดิ์	โสมมนักมักไม่ดี
แต่งตัวนักก็จักมี	คนนินทาว่าล่อชาย
พี่น้องไปมาหา	นั่งพูดจาอย่าทำอาย
พบปะเข้าทักทาย	ปากเราะรายพูดให้ดี
ลุงอาแลตาปู่	ไปมาสู่ด้วยไมตรี
ข้าวปลาหุงหาจี่	ตามยากมีให้ท่านกิน
แม้ว่ามีข้าไท	จงปลอบใช้อย่าใจทมิฬ
ร้ายนักมักติฉิน	นินทาว่าส่งด่าตัว
มีข้าอย่าปั้นเจ๋อ	ทำหยิ่งเย่อให้เขากลัว
รักมัน ๆ รักตัว	ทำใจชั่วบ่าวมันชัง
มีข้าเหมือนศัตรู	พึงให้รู้น้ำใจหวัง
ความลับที่ควรบัง	อย่าได้เล่าแก่บ่าวตน
มันมักชักชู้ให้	อย่าเชื่อใจอีสัปดน
วิสัยอีคนจน	ได้สินบนไม่รักนาย
ตัวดีมีคนรัก	ทำทรลักษณ์จักได้อาย
หัวแหวนแสนเสียดาย	ตกแตกทะลายหายราคา
เปรียบเหมือนกับหญิงสาว	ทำรานร้าวใส่กายา
ชายดีมีปรีชา	ไม่ปรารถนาจักเชยชม
เปรียบเหมือนกับดอกไม้	ม้วนแทรกใส่ในอาจม
ผู้ใดใครจักชม	ดอกโสมมไม่นำพา
ถ้าว่าสุมาลี	เกสรมีงามรจนา
เป็นที่เสน่หา	จิตเมตตาทุกตัวตน
โบราณท่านย่อมว่า	ตัวเป็นข้ารักษาตน
นานไปเป็นกุศล	คงจะพ้นเป็นทาสี
เป็นข้าผ้าเหม็นสาบ	ใจยุ่งหยาบหญิงอัปรีย์
ทำชั่วตัวไม่ดี	เป็นทาสีอยู่จนตาย

    

---

| ย้อนกลับ | หน้าต่อไป | บน |