|
หวังว่าควร สวนสาวหา ควรว่าหวัง |
ฟังความใน ให้แน่ตาม ในความฟัง | ควรให้ตรอง ต้องตั้งใจ ตรองให้ควร |
เหตุผลเป็น เช่นใดยล เป็นผลเหตุ | หวนหักใจ ให้สังเกต ใจหักหวน |
ควรใคร่ความ งามใจ ความใคร่ครวญ | กลเล่ห์ล้วน รวนเร ล้วนเล่ห์กล |
หน้าหลังคิด จิตยั้ง คิดหลังหน้า | ผลเห็นทาง อย่างท่าเช่น ทางเห็นผล |
ตนหลบหลีก ปลีกซบ หลีกหลบตน | การแบ่งพอ ให้พ้นแหนง พอแบ่งการ |
|
ไม่จืดจาง หมางจากสุข ในสงสาร |
ปางเมื่อเห็น เป็นมาให้ ใจรำคาญ | ชวนต่อกอบ ชอบแต่การ ลำบากกาย |
เพื่อตัณหา พาเตือนให้ เป็นห่วงยุค | เปลื้องไม่ลง ปลงไม่หลุด สุดสิ่งหมาย |
ลูกที่รัก ลักที่รู้ อยู่ทุกราย | เป็นเช่นบ่วง ปวงชนบ่าย ไม่พ้นคอ |
เหตุโลภมาก หากลาภมุ่ง บำรุงจิต | เหลือทางปลด ลดทิ้งปิด จริงเจียวหนอ |
ที่สันดาน ท่านสันโดษ ประโยชน์พอ | มาตรไม่เตือน เหมือนไม่ต่อ ส่อเค้ามูล |
|
พืชที่ ที่นั้นจืด ป่วยปุ๋ยหนุน |
หนุนเปล่า เปล่าเปลืองเชื้อ ที่เกื้อกูล | กูลกิจ กิจจะพูน พอภูมิยล |
ผลสิ่ง สิ่งไรเกิน กว่าแรงมาก | มากเพียร เพียรพาก แต่เพียงผล |
ผลได้ ได้โดยที่ ลำพังตน | ตนคิด คิดผ่อนปรน ปรองดองใจ |
ใจจะเอื้อ เอื้อเฟื้อ อย่าเหลือส่วน | ส่วนแบ่ง แบ่งที่ควร จึงค่อยให้ |
ให้มาก มากพ้น ประมาณไป | ไปเนิ่น เนิ่นอย่าเกิน ในความอารี |
|
ถึงน้อยมาก หากคิดไป ไม่ถูกที่ |
ดูเหลือแค่น แสนลำบาก ยากจะมี | ใช่วิถี ที่จะเดิน เขินใจตน |
เหมือนหาเลือด เชือดตีนปู ดูเป็นขัด | จะคิดลัด ตัดต่อยหัก สักพันหน |
ก็เห็นเหนื่อย เมื่อยมือเปล่า เศร้าใจจน | ยากจะค้น พ้นแห่งหา น่าอายใจ |
กอบการกิจ คิดผันผ่อน อ่อนโอบเอื้อ | ตรองจิตเจือ เชื้อเชิงชัด อัชฌาศัย |
อารีรอบ กอบเมตตา ปรานีใน | สิ่งชอบให้ ใจแช่มชื่น รื่นรมย์ยล |
|
คดโดยใจ คาดได้จริง เป็นสิ่งผล |
ท่าเกิดชอบ ทางกอบช่วย อำนวยตน | หวังสิ้นทุกข์ ไว้สุขทน ผ่อนปรนปรือ |
แม้แจ้งทำ ไม่จำทอด ธุระร้าง | หากแผกคิด เห็นผิดข้าง ไม่ควรถือ |
ใจตรองนึก จิตตรึกหน่วง ให้แน่มือ | เพลี่ยงที่ค้าง พลาดทางคือ คิดใคร่ครวญ |
สิ่งไรทำ ลอบร่ำท่อง ให้ต้องที่ | อย่าเบือนหน่าย อย่าบ่ายหนี ไปโดยด่วน |
หวังผู้อื่น เว้นพื้นเอง เกรงไม่ควร | เช่นทางเลี้ยว ชักเที่ยวล้วน ป่วนใจงง |
|
หลงอย่าลืม ปลื้มแต่ชอบ ที่อย่าหลง |
พงศ์พื้นเผ่า เหล่ามิตร พิศพื้นพงศ์ | ไกลใก้ลเรียง เคียงคง วงศ์ใกล้ไกล |
แผ่เผื่อจิต คิดโอบเอื้อ จักเผื่อแผ่ | ไหนที่ควร ครวญให้แน่ แท้ที่ไหน |
ใจที่รัก จักอารี ดูที่ใจ | ควรจะผ่อน หย่อนให้ อย่างไรจะควร |
ที่ควรให้ หรือไม่ให้ ให้ควรที่ | หวนหักจิต คิดให้ดี อย่าหักหวน |
ครวญใคร่ความ ตามทำนอง ตรองใคร่ครวญ | พรายแพร่งมี แต่ที่ควร จะแพร่งพราย |
|
เพ่งมอง ผองมิตร พิศหมาย |
ข้อกล่าว ข่าวกล้ำ คำกลาย | เหมือนแทน แม่นทาย หมายที |
ตริจง ตรงจอง ตรองแจ้ง | เยื้องหน่าย ย้ายแหนง แย้งหนี |
หลีกเดา เลาด่วน ล้วนดี | ท่าหมาง ทางมี ที่มา |
คำร้อน ข้อนแรง แข่งรู้ | เพื่อนหู ผู้หาญ พาลหา |
เช่นเพื่อ เชื่อพัก ชักพา | น้อยอับ นับอ้า น่าอาย |
|
จะควรชอบ ควรชัง ฟังเงื่อนสาย |
จงตรองหน้า ตรองหลัง สังเกตกาย | อย่าคิดหมาย คิดมุ่ง แต่ใจตน |
หากจะโกรธ จะแค้น แสนสาหัส | พึงประหยัด ประโยชน์เพ่ง ให้พอผล |
แม้ควรหยุด ควรยั้ง ชั่งกระมล | อย่าทุรน ทุรายหวัง ลำพังใจ |
สิ่งที่ร้าว ที่ราน ประหารหัก | แล้วจะชัก จะชอบ อย่าสงสัย |
ฟังคำนวณ คำนึง คะเนใน | ที่สิ่งไร สิ่งร้อน ผ่อนให้ครวญ |
|
พิศผิวพักตร์ ภูมิพักตร จะพักตรสงวน |
ทั้งถ้อยคำ คมคำ ทุกคำควร | ฟังสำนวน น้ำนวน ชะนวนใน |
เมื่อต่อหน้า ดูหน้า ก็น่าคบ | ลับหลังหลบ เหลือหลบ หลบไม่ไหว |
ดูแสนกล ซ่อนกล ซ้อนกลไก | ล้วนเลศใน แนมใน อยู่ในที |
พอเห็นท่า พลั้งท่า เป็นท่าได้ | ก็ตรองใจ กริ่มใจ เอาใจหนี |
ใครหลงลม เชื่อลม ลิ้นลมมี | ก็แต่ที่ ถึงที่ ที่อัประมาณ |